بررسی نظرات شرعی فقهای شورای نگهبان در خصوص قوانین مالیاتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق عمومی، دانشکده حقوق، دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران

2 دانشیار گروه حقوق عمومی و بین‌الملل، دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران

چکیده

تبیین و بررسی رویه فقهای شورای نگهبان در بررسی مصوبات مالیاتی یا به بیان دیگر مصوبات مرتبط با مالیات و نظام مالیاتی مجلس شورای اسلامی، علاوه بر ثمرات نظری، می‌تواند قانون‌گذار عادی را با رویکرد این نهاد در زمینه چهارچوب شرعی قوانین مالیاتی آشنا کند و در نتیجه با توجه قانون‌گذاران به چهارچوب یادشده سبب کاهش اطاله فرایند قانون‌گذاری شود. کاوش در رویه شورای نگهبان و استخراج مواردی که فقهای این شورا، در مقام انطباق مصوبات مالیاتی مجلس با موازین شرع، مغایر با شرع تشخیص داده‌اند سؤال اصلی این پژوهش است. بر اساس بررسی‌های صورت‌گرفته به روش توصیفی‌ـ تحلیلی فقهای شورای نگهبان در مقام انطباق مصوبات مالیاتی مجلس شورای اسلامی با موازین شرع «عدم توجه به توانایی مؤدیان»، «اجحاف به مؤدیان»،‌ «مسئول دانستن مؤدی به پرداخت مالیات اشخاص دیگر»،‌ «محبوس کردن اموال مؤدی برای اخذ مالیات بیش از مقدار احتیاطی»، «حق تقدم سازمان امور مالیاتی برای اخذ مالیات نسبت به سایر طلبکاران»، و «عدم توجه به معاذیر موجه در مواعد» را به عنوان موارد خلاف موازین شرع قلمداد کرده و مصوبات واجد موارد فوق را مغایر با شرع دانسته‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


کتب
بهاروند، م. (۱۳۹۳). منابع مالی در حاکمیت فقیه. قم: نشر معارف.
‏‫پروتابا، ل.، و ماری کوتره، ژ. (۱۳۶۷). حقوق مالیاتی. مترجم: محمدعلی یزدان‌بخشیان. تهران: خاتون.
‏‫پیرنیا، ح. (۱۳۴۸). مالیة عمومی: مالیات‌ها و بودجه. تهران: ابن‌سینا.
‏‫جعفری لنگرودی، م. (۱۳۸۰). ترمینولوژی حقوق. تهران: گنج دانش.
‏‫خالقی، ع. (۱۳۹۹). آیین دادرسی کیفری. تهران: شهر دانش.
‏‫خامنه‌ای، س. (۱۳۹۹). اجوبه الاستفتائات، پاسخ به پرسش‌های شرعی مطابق فتوای مرجع عالی‌قدر حضرت آیت‌الله العظمی سید علی خامنه‌ای (مد ظله العالی). تهران: انقلاب اسلامی ایران (نشر فقه روز).
‏‫دهخدا، ع. (۱۳۸۵). لغت‌نامه. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. ج 1.
‏‫رستمی، و. (۱۳۹۵). مالیه عمومی. تهران: میزان.
‏‫رضایی دوانی، م. (۱۳۸۹). مقدمه‌ای بر مالیه عمومی در اسلام. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
‏‫رنگ‌ریز، ح.، و خورشیدی، غ. (۱۳۹۱). مالیه عمومی و تنظیم خط‌مشی مالی دولت. تهران: شرکت چاپ و نشر بازرگانی.
طاهری‌تاری، م. (۱۳۹۴). آیین دادرسی مالیاتی. تهران: شهردانش، ج 1.
‏‫عبداللهی، ح.، و مولابیگی، غ. (۱۴۰۰). حقوق مالیاتی (با رویکرد تحلیلی‌ـ کاربردی). تهران: جنگل.
‏‫مصباحی‌مقدم، غ. (۱۳۹۷). فقه منابع مالی دولت اسلامی. تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
 
مقالات
پروین، ‌خ.، و درویش‌متولی، ‌م. (۱۳۹۲). مأخذ شریعت ناظر در نظام تقنینی جمهوری اسلامی ایران. حکومت اسلامی، 18(67)، 115 ـ 136.
خندانی، ‌س. (۱۳۸۸). وصول مطالبات از کارفرمای ورشکسته. کانون وکلا، 1(207)، 31 ـ 42.
ویژه، ‌م. (۱۳۸۸). تأملی بر سلسله مراتب هنجارها در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران. راهبرد، 1(50)، 101 ـ 130.
 
اسناد و مدارک
سامانه جامع نظرات شورای نگهبان. قابل دسترس در: nazarat.shora-rc.ir