بایسته‏‌های رسیدگی شورای عالی مالیاتی در مقام رسیدگی به اعتراض به آرای هیئت‏‌های حل اختلاف مالیاتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه حقوق، دانشکده حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

ماده 256 قانون مالیات‏های مستقیم را باید مهم‌ترین ماده در این قانون دانست که در آن به صلاحیت «شورای عالی مالیاتی» در خصوص «دادرسی شبه‌‏قضایی» پرداخته شده است. به این اعتبار، این ماده محوری‏ترین ماده در مورد شأن دادرس شبه‏‌قضاییِ شورای عالی مالیاتی است. نوشتار حاضر با درک چنین اهمیتی درصدد پاسخ به این سؤال برآمده است که در چارچوب ماده 256 چه شاخصه‌‏هایی برای رسیدگی در شورای عالی مالیاتی پیش‌‏بینی شده است. در پاسخ به این سؤال، با استفاده از روش توصیفی‌ـ تحلیلی، نتایجی حاصل شد که عبارت است از: اولاً، این ماده دربرگیرنده برخی معیارهای مهم اصول دادرسی منصفانه و اصول حق‏ بنیاد است که ضرورت توجه به این ماده را دوچندان می‏سازد؛ ثانیاً، معیارها و ضوابط حاکم بر دادرسی در شورای عالی مالیاتی را می‏توان به سه بخش «مقدماتی» و «رسیدگی» و «اصدار رأی» تقسیم کرد؛ ثالثاً، معیارهای مقرر در این ماده مهم‌ترین شاخص‌هایی هستند که در ترسیم مرزها و محدوده‏‌های قانونی‏ مربوط به صلاحیت اعضای شعب شورا و حقوقِ طرفین پرونده نقش دارند؛ رابعاً، منطوق و مفهوم این ماده راجع به جهات اعتراض از آرای هیئت‏‌های حل اختلاف مالیاتی متفاوت از سایر مواد مربوط به تجدیدنظرخواهی از آرای هیئت‏‌های یادشده است و این وضعیت می‏تواند یکی از موجبات سردرگمی در مورد دادرسی نزد شورا باشد.

کلیدواژه‌ها


  1. الف) کتب و مقالات

    1. آیینه‌نگینی، حسین (1398)، آسیب‏شناسی نظام حقوقی ریاست قوه قضاییه و ارائه الگوی مطلوب آن، رساله دکتری دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران.
    2. باقری، مصطفی؛ توسلی نایینی، منوچهر؛ دالمن‏‌پور، محمد (1398)، «تأملی در نظام دادرسی مالیاتی(اداری‌ـ قضایی) ایران و امریکا»، پژوهشنامه مالیات، شماره 44.
    3. بهشتی، محمدجواد؛ مردانی، نادر (1385)، آیین دادرسی مدنی، تهران: میزان، ج 2.
    4. بیگ‌‏زاده، صفر (1387)، شیوه‌نامه نگارش قانون، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
    5. درویشوند، ابوالفضل؛ کدخدامرادی، کمال؛ فتاحی زفرقندی، علی (1400)، «تضمینات حق دادخواهی در نظام جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر نظرهای شورای نگهبان»، فصلنامه دانش حقوق عمومی، شماره 34.
    6. رستمی، ولی (1388)، «حقوق مؤدیان مالیاتی»، فصلنامه حقوق، دانشکدة حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، دوره 39، شماره 1.
    7. ــــــــــــ (1392)، مالیه عمومی، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
    8. رستمی، ولی؛ کاظمی، داود (1398)، «ارزیابی اصول حق دفاع و علنی بودن دادرسی مالیاتی در نظام حقوقی ایران و انگلیس»، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، دوره 49، شماره 4.
    9. رضایی‏‌زاده، محمدجواد؛ عطریان، محمد (1393)، «اصل الزام به ارائه دلایل تصمیمات اداری در پرتو مفهوم اداره خوب: مطالعة تطبیقی نظام حقوقی ایران و اتحادیه اروپا»، فصلنامه دانش حقوق عمومی، شمارة 10.
    10. السان، مصطفی؛ ضرونی، داریوش (1397)، «جایگاه اصل تناظر و حق تجدیدنظرخواهی در نظام دادرسی مالیاتی ایران»، پژوهشنامه مالیات، شماره 39.
    11. شمس، عبدالله (1383)، آیین دادرسی مدنی، تهران: دراک، چ پنجم، ج 2.
    12. ــــــــــــ (1401 [الف])، آیین دادرسی مدنی، دوره پیشرفته، تهران: دراک، ج 1.
    13. ـــــــــــــ (1401 [ب])، آیین دادرسی مدنی، دوره پیشرفته، تهران: دراک، ج 3.
    14. شهنیایی، احمد (1401)، «مبانی تفسیر قانون در حقوق مالیاتی با نگاهی به آرای مالیاتی و قضایی»، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، شماره 1.
    15. طاهری تاری، میرمحسن (1393 [الف])، اصل برابری و عدالت مالیاتی در آیینه حقوق بشر و حقوق مالیاتی نوین، تهران: شهر دانش.
    16. ـــــــــــــــــــــــ (1393 [ب])، جایگاه رویه قضایی در حقوق مالیاتی ایران، تهران: جنگل.
    17. ـــــــــــــــــــــــ (1394 [الف])، آیین دادرسی مالیاتی، تهران: شهر دانش، ج 2.
    18. ـــــــــــــــــــــــ(1394 [ب])، آیین دادرسی مالیاتی، پارة سوم، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی.
    19. عبداللهی، حسین؛ مولابیگی، غلام‌رضا (1400)، حقوق مالیاتی، تهران: جنگل.
    20. غفارزاده، احمد (1400)، آیین دادرسی مالیاتی، تهران: دانش‌پذیر.
    21. کاتوزیان، ناصر (1372). مقدمه علم حقوق، تهران: شرکت انتشارات با همکاری بهمن برنا، چ شانزدهم.
    22. متین‌دفتری، احمد (1348)، آیین دادرسی مدنی و بازرگانی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چ دوم، ج 2.
    23. محسنی، حسن (1393)، «نقض شکلی و ماهوی در دادرسی مدنی»، فصلنامة پژوهش حقوق خصوصی، سال دوم، شماره 6.
    24. منصوریان، ناصرعلی؛ چشم‌‏پیام، بهرام (1392)، «تحلیل حقوقی‌ـ تطبیقی مراجع دادرسی مالیاتی ایران»، پژوهشنامه مالیات، شماره 19 (مسلسل 67).
    25. میرکمانداری، لیدا؛ سلطانی‌نژاد، محسن (1399)، حقوق مؤدیان مالیاتی در امر دادرسی عادلانه، تهران: بنیاد حقوقی میزان.

    ب) آرا و نظریه‌‏ها

    1. بخشنامه شماره 13094/4741/30، مورخ 30/03/1369، وزارت امور اقتصادی و دارایی.
    2. رأی شماره 1057، مورخ 10/02/1311، محکمه عالی انتظامی قضات.
    3. رأی وحدت رویه شماره 40، مورخ 19/11/1360، هیئت عمومی دیوان عالی کشور.
    4. رأی شماره 11، مورخ 11/01/1327، شعبه 8 دیوان عالی کشور.
    5. رأی شماره 30/4/3700، مورخ 08/04/1376، صادره از هیئت عمومی شورای عالی مالیاتی.
    6. رأی شماره 30/501102، مورخ 28/04/1368، صادره از هیئت عمومی شورای عالی مالیاتی.
    7. رأی شماره 30/4/19141، مورخ 15/11/1368، صادره از هیئت عمومی شورای عالی مالیاتی.
    8. رأی شماره 30/4/16373، مورخ 10/10/1368، صادره از هیئت عمومی شورای عالی مالیاتی.
    9. رأی شماره 30/40/13643، مورخ 26/12/1375، صادره از هیئت عمومی شورای عالی مالیاتی.
    10. رأی شماره 2911/4/30، مورخ 19/03/1376، صادره از هیئت عمومی شورای عالی مالیاتی.
    11. رأی شماره 5474/30، مورخ 29/11/1373، صادره از هیئت عمومی شورای عالی مالیاتی.
    12. نظریه مشورتی شماره 1833/7، مورخ 18/06/1374، اداره حقوقی قوة قضاییه.
    13. نظریه مشورتی شماره 8600/7، مورخ 14/02/1374، اداره حقوقی قوة قضاییه.
    14. نظریه مشورتی شماره 8660/7، مورخ 14/02/1374، اداره حقوقی قوة قضاییه