چالش نظام حقوقی ایران در مواجهه با آثار قهری معاهدات بین‌المللی و عدم ترتب اثر حق شرط در آن‌ها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه حقوق عمومی و بین‌الملل دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری حقوق عمومی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، ایران

3 دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد حقوق بین‌الملل دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، ایران

چکیده

جلوه آشکار نظام معاهداتی کشور خود را در طنین نظرات و تصمیمات مجلس شورای اسلامی یا شورای نگهبان در پذیرش یا رد موافقت‌نامه‌های بین‌المللی نمایان می‌سازد. چنانچه بر وسعت و عمق نگاه حاکم بر این فرایند افزوده شود، چندین ابهام مکنون در مضامین حقوق اساسی را می‌توان متوجه کشور دانست که هر یک به مثابه تهدیدی بر امنیت و منافع ملی سایه می‌افکند. از یک منظر معاهدات بین‌المللی می‌توانند آثاری را قهراً بر دایره تعهدات فراملی کشور تحمیل کنند بدون آنکه مورد پذیرش نظام داخلی کشور قرار گرفته باشند و از منظری دیگر به علت فقدان سازوکار نظارتی احتمال مغایرت در مفاد تصویب‌شده داخلی و خارجی وجود دارد. نوشتار پیش رو با روش تحقیق توصیفی‌ـ تحلیلی به تبیین خلأ‌ موجود در نظام معاهداتی جمهوری اسلامی ایران می‌پردازد. آنچه در این تحقیق از نظر گذرانده می‌شود لزوم تدوین نظام کنش و واکنش در رویه بین‌المللی کشور و همچنین تهیة سازوکاری جهت اطلاع نهاد‌های ذی‌صلاح از فرایند پساتصویب معاهدات بین‌المللی است تا بتوان آثار قهری و مکتوم معاهدات را به حداقل رساند

کلیدواژه‌ها


الف) کتاب
راعی دهقی، م. (1390). حق شرط بر اسناد حقوق بشر از دیدگاه حقوق بین‌الملل عمومی و حقوق بین‌الملل اسلام. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
ساعد، ن. (1394). حقوق بین‌الملل معاصر. تهران: خرسندی.
ضیائی بیگدلی، م. ر. (1392). حقوق معاهدات بین‌المللی. تهران: گنج دانش.
ضیائی بیگدلی، م. ر. (1394). حقوق بین‌الملل عمومی. تهران: گنج دانش.
کک‌دین، ن.، دییه، پ. و پله، آ. (1382). حقوق بین‌الملل عمومی. ترجمة حسن حبیبی. تهران: مؤسسة اطلاعات.
 
ب) مقالات
امین‌زاده، ا و لهراسبی، ا. (1400). «مبانی حقوقی پاسداری از توانمندی موشکی بالستیک جمهوری اسلامی ایران در نظام بین‌الملل. آفاق امنیت دانشگاه امام حسین(ع). 14 (51).
بهادری جهرمی، ع و فتاحی زفرقندی، ع. (1394). «بررسی ابهامات صلاحیت مجلس شورای اسلامی در تصویب موافقت‌نامه‌های بین‌المللی با نگاهی به نظرهای شورای نگهبان». مجلة دانش حقوق عمومی. 4 (12).
رنجبریان، ا. ح. و صیرفی، س. (1394). «ایران و برنامة آزادی دریانوردی». مجلة حقوقی بین‌المللی. 32 (52).
 
ج) پایگاه اینترنتی
لهراسبی، ا. (1401). «شورای نگهبان بر طلیعة صیانت از تعهدات بین‌المللی ملت». ویژه‌نامة ناظر امین. قابل دسترسی در:
https://www.shora-gc.ir/fa/news/8654