تنقیح قوانین و مقررات گامی در تضمین اصل امنیت حقوقی.

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران ، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری حقوق عمومی دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز ، تهران، ایران

3 استادیار حقوق عمومی دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز ، تهران، ایران

چکیده

اصل امنیت حقوقی، شهروندان را از چارچوب روابط حقوقی خود مطلع می‌سازد و نوعی آسودگی خاطر و احساس امنیت به آن‌ها می‌دهد. تحقق این اصل معلول وجود حاکمیت قانون است که در آن اصولی مانند شفافیت، انسجام، سهولت دسترسی و... از حقوق و آزادی شهروندی پاسداری، و در بعدی عمیق‌تر امنیت حقوقی آنان را محقق می‌سازد. در پژوهش پیش رو با بهره‌گیری از مطالعات کتابخانه‌ای و اتخاذ رویکردی تحلیلی توصیفی، در پاسخ به نقش تنقیح در ایجاد امنیت حقوقی،‌ ضمن بیان مفهوم مورد پذیرشی از تنقیح، به این نتیجه رسیدیم که تنقیح موجب آشنایی شهروندان با حقوق خود می‌شود. تنقیح، تشخیص قانون حاکم و لازم‌الاجراست، در جایی که تورم قوانین، تعارض چند قانون با هم، پیچیدگی قوانین ‌و... مجریان و مخاطبان اصلی حقوق را با دشواری تشخیص قانون حاکم،‌ مواجه می‌کند. تنقیح، این امکان را فراهم می‌کند تا نظام سازمان‌یافته‌ای از قوانین ایجاد و به‌واسطه آن حقوق، بیشتر و بهترو به دور از آشفتگی دیده شود، چراکه تسهیل آگاهی مردم به قواعد و موازین قانونی و تشخیص حقوق و تکالیف فردی و اجتماعی، موجد امنیت حقوقی است.

کلیدواژه‌ها


  1. الف: فارسی و عربی

    1. ابن‌اثیر، مبارک بن محمد (بی‌تا)، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، قم، مؤسسه اسماعیلیان، چ اول، ج 5.
    2.  ابن‌منظور، محمدبن مکرم (1414ق)، لسان العرب، تصحیح احمد فارس صاحب الجوائب، بیروت: دارالفکر.
    3.  اسلامی‌پناه، علی (بی‌تا)، اصول و ضوابط تنقیح قوانین، تهران: معاونت قوانین مجلس شورای اسلامی.
    4. الموتیان ابوالفضل (1389)، مقدمه ای بر اصول و قواعد تنقیح قوانین، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس.
    5. انصاری، باقر  (1386)، تنقیح قوانین و مقررات: تدبیری برای مبارزه با ابهام حقوقی»،‌ فصلنامه اطلاع‌رسانی حقوقی، ش ۱۱.
    6. بیگ‌زاده، آروق (1383)، شیوه نگارش قانون، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
    7. تقدیسیان سعید (1389)، «روش‌ها و آثار تنقیح قوانین و مقررات»، همایش علمی تنقیح قوانین و مقررات، ریاست جمهوری.
    8. سلطانی، ناصر (1393)، «علل نافرجامی تدوین قوانین در ایران»، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، سال شانزدهم، ش 45.
    9.  حلی، حسن بن یوسف (1382)، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، قم: مؤسسه امام صادق (ع).
    10. راسخ، محمد (1384)، بنیاد نظری اصلاح نظام قانون‌گذاری، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
    11.  راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1388)، مفردات الفاظ قرآن، ترجمه غلامرضا خسروی حسینی، تهران: مرتضوی.
    12. رفسنجانی مقدم و حسن‌پور (1395)، ترمینولوژی تنقیح قوانین، تهران: ‌نگاه بینه.
    13. شریعتمدار جزائری، سید نورالدین (1385)، «امنیت در اسلام»، فصلنامه علوم سیاسی، ش 34.
    14.  شفیعی، محمدرضا (1389)، «گزارشی از تاریخچه و فعالیت اداره کل تدوین و تنقیح قوانین و مقررات»، همایش علمی تنقیح قوانین و مقررات، انتشارات ریاست جمهوری.
    15.  سیاح، احمد (1387)، فرهنگ سیاح، تهران: اسلام، ج 1.
    16. صفایی، سید حسین (1389)، «مبانی نظری، ضرورت و اهداف تدوین و تنقیح قوانین و مقررات»، همایش علمی تنقیح قوانین و مقررات، انتشارات ریاست جمهوری.
    17. طوسی، محمدبن حسن (1375ق)، الاقتصاد الهادی إلى طریق الارشاد، تهران: کتابخانه جامع چهل‌ستون، چ اول،
    18. ----------------- (1383ق )، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: داراحیاء التراث العربی، ج۶.
    19. علم‌الهدی، سید مرتضی (1379)، الذریعة إلى أصول الشریعه، تصحیح ابوالقاسم گرجی، تهران: دانشگاه تهران، چ اول.
    20. عمید زنجانی، عباسعلی (1386)، «تدوین شناسنامه قوانین به‌منظور رشد کیفی قانون‌گذاری»، فصلنامه حقوقی گواه، ش ۱۰.
    21.  فراهیدی، خلیل بن احمد (1410ق)، کتاب العین، مصحح: مهدی مخزومی و ابراهیم سامرائی، قم، هجرت، چ دوم.
    22.  قافی، حسن و سعید شریعتی (1392)، اصول فقه کاربردی، تهران: سمت.
    23. قره‌باغی، محسن و حبیب‌الله شاملو (1386)، «تنقیح قوانین و راهکار اجرایی آن»، مجموعه مقالات یکصدمین سال قانون‌گذاری در ایران، معاونت پژوهشی مرکز پژوهش‌های مجلس.
    24. کاتوزیان، ناصر (1381)، «پیشنهاد تشکیل فرهنگستان حقوق به‌عنوان مرجع تنقیح»، فصلنامه حقوقی گواه، ش ۱۰.
    25. ---------- (1388)، مقدمه علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران، تهران: شرکت سهامی انتشار، چ هفتادوسوم.
    26.  کلانتری، کیومرث (1378)، اصل قانونی بودن جرائم و مجازات‌ها، مازندران، دانشگاه مازندران.
    27. گسن، ریمون (1371)،‌ بحران سیاست‌های جنایی کشورهای غربی، ترجمه علی حسین نجفی ابرندآبادی، تحقیقات حقوقی، ش10.
    28.  گلدوزیان ایرج (1384)، بایسته‌های حقوق جزای عمومی، تهران: میزان، چ دهم.
    29. گی ، بریان (1387)، تدوین و تنقیح قوانین فواید و دشواری‌ها»، ترجمه علی‌اکبر گرجی، مجلس و پژوهش، ش ۵۶.
    30. لک‌زایی، شریف (1385)، «امنیت در اسلام»، فصلنامه علوم سیاسی، ش 34.
    31. مرکز مالمیر، احمد، و مهدی مهدی‌زاده (1394)، ‌پراکندگی قوانین و در نظام تقنینی ایران، ﻓﺼﻠﻨﺎمه پژوهش حقوق عمومی، ‌ش 47.
    32. محقق داماد، مصطفی (1378)، «قاعده قبح عقاب بلا بیان و مقایسه آن با اصل قانونی بودن مجازات»، مجله پژوهش‌های فلسفی کلامی، ش ۱.
    33.  مقری بیهقی،احمد ابن علی (1376)، تاج المصادر، تصحیح هادی عالم‌زاده، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
    34. میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمدحسن (1378ق)، قوانین الاصول، تهران: مکتبه العلمیة الاسلامیه، چ دوم، ج ۲.
    35. میرمحمد صادقی، حسین (1380)، جرائم علیه امنیت و آسایش عمومی، تهران: میزان.
    36. میلانی، علیرضا (1386)، نگرشی به اصل قانونی بودن جرائم و مجازات‌ها، تهران: میزان، چ اول.
    37. نائینی، محمدحسین (1421ق)، فوائد الاصول، تقریر: محمدعلی کاظمی، قم، مؤسسه نشر اسلامی، ج ۳.
    38. نبی‌لو، حسین (1389)، تورم قوانین و تنقیح قوانین و مقررات، فصلنامه اطلاعرسانی حقوقی، ش ۱۱.
    39. نصیری، مرتضی (1382)، «ملاحظاتی در باب قانون‌گذاری»، مجلس و پژوهش، ش ۳۸.
    40. واسطی، محب‌الدین و محمد زبیدی (1404ق)، تاج العروس من جواهر القاموس، تصحیح على شیری، بیروت، دارالفکر
    41. ویژه، محمدرضا (1389)، مبانی نظری حق برخورداری از امنیت حقوقی با تأکید بر نظام ج.ا.ا، تهران: مجد.
    42. ------------ (1390)، مبانی نظری و ساختار دولت حقوقی، تهران: جنگل، چ اول.
    43. ------------- (1386)، «نظارت مرجع صیانت از قانون اساسی بر کیفیت قوانین، نگرشی تطبیقی بر عملکرد مراجع صیانت از قانون اساسی ایران و فرانسه»، سالنامه حقوق بین‌الملل تطبیقی، ش 3.
    44. ----------- (1386)، «نظارت مرجع صیانت از قانون اساسی بر کیفیت قوانین، نگرشی تطبیقی بر عملکرد مراجع صیانت از قانون اساسی ایران و فرانسه»، سالنامه حقوق بین‌الملل تطبیقی، ش 3.
    45. ------------- (1390)، «امنیت حقوقی به‌مثابه شرط تحقق امنیت قضایی»، فصلنامه راهبرد، ش ۵۸.
    46. یزدانی زنور، هرمز (1388)، «بررسی نقش شفافیت در تحقق حکمرانی مطلوب»، فصلنامه حقوق عمومی، ش ۵.