نظام حقوقی حاکم بر رسیدگی مجدد آرای هیأت عمومی دیوان عدالت اداری (بررسی مواد 91 و 94 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری)

نویسنده

استادیار دانشکده‌ی حقوق و علوم سیاسی دانشگاه مازندران

چکیده

هیأت عمومی دیوان یکی از ارکان دیوان عدالت اداری است که از صلاحیت­های متعددی برخوردار است. این هیأت، به شکایات از مقررات اداری رسیدگی کرده و در صورت مغایرت با قانون یا شرع یا خروج از حدود اختیارات، آن‌ها را ابطال می­کند. همچنین این هیأت از صلاحیت صدور رأی وحدت رویه و ایجاد رویه برخوردار است. آرایی که این هیأت صادر می‌کند، قطعی و لازم‌الاجراست؛ با این حال، به موجب مواد 91 و 94 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان، آرای این هیأت در موارد استثنایی موضوع رسیدگی مجدد در این هیأت قرار می­گیرد. مغایرت با قانون، مغایرت با شرع، اعلام اشتباه و تعارض آرای صادره با یکدیگر موجبات رسیدگی مجدد به آرای هیأت عمومی به‌شمار می‌روند. در این مقاله، با تحلیل رویه‌ی قضایی هیأت عمومی دیوان، ضمن تبیین موجبات مذکور، به این سؤال پرداخته شده که آیا آیین مشخصی در این زمینه وجود دارد و اینکه چه آثاری بر رسیدگی مجدد به آرای صادره از هیأت عمومی دیوان مترتب است. نتیجه‌ی این پژوهش حاکی از آن است که اگرچه آیین و آثار اعمال ماده‌ی 91 تا اندازه‌ی زیادی مشخص است، ابهاماتی در زمینه‌ی اعمال ماده‌ی 94 همچنان وجود دارد.

کلیدواژه‌ها


آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین (1417ق)، کفایه الاصول، قم: مؤسسۀ آل‌البیت (ع) لاحیاء التراث، چ دوم.
ارسطا، محمدجواد (1389)، نگاهی به مبانی تحلیلی نظام جمهوری اسلامی ایران، قم: مؤسسه‌ی بوستان کتاب قم، چ اول.
امینی­زاده، محمد (1393)، قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری در پرتو نظرات شورای نگهبان، تهران: پژوهشکده‌ی شورای نگهبان، چ اول.
انصاری، مرتضی (1419ق)، فرائدالاصول، قم: مجمع الفکر الاسلامی، چ اول، ج 4.
پژوهشگاه قوه‌ی قضاییه (1394)، گفتارهایی در دیوان عدالت اداری، تهران: مرکز مطبوعات و انتشارات قوه‌ی قضاییه، چ اول.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1391)، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، تهران: کتابخانه‌ی گنج دانش، چ پنجم، ج 1 و ج 2.
خامنه­ای، سید محمد (1369)، «اصل چهارم قانون اساسی»، مجله‌ی کانون وکلا، ش 152 و 153، صص 7-42.
درویش متولی، میثم (1394)، «نظارت فقهای شورای نگهبان بر قواعد لازم‌الاجراء مقرر در اصل چهارم قانون اساسی»، گزارش کارشناسی، پژوهشکده‌ی شورای نگهبان (دفتر مطالعات ساختارها و نهادهای اساسی)، شماره‌ی مسلسل 13940072.
دلاوری، محمدرضا (1392)، قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری در نظم حقوق کنونی، تهران: آویشن شمال، چ اول.
شمس، عبدالله (1383)، آیین دادرسی مدنی (دوره­ی جدید)، تهران: دراک، چ ششم، ج 1.
شهیدی، مهدی (1380)، تشکیل قراردادها و تعهدات، تهران: مجد.
طلابکی طرقی، اکبر؛ ابریشم­کش، محمدامین (1392)، «بررسی ماهیت نظرات شورای نگهبان»، فصلنامه‌ی دانش حقوق عمومی، دوره‌ی دوم، ش 6، صص 1-21.
مولابیگی، غلامرضا (1393)، صلاحیت و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، تهران: جنگل، چ اول.