حدود صلاحیت مجلس شورای اسلامی در مقام تفسیر قانون از منظر شورای نگهبان

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه مازندران

2 کارشناس ارشد حقوق عمومی دانشگاه مازندران

چکیده

موضوع مقاله‌ی حاضر تبیین و تحلیل حدود صلاحیت مجلس شورای اسلامی در مقام تفسیر قانون از منظر شورای نگهبان است. پرسش این است که مجلس شورای اسلامی به‌عنوان مفسر قانون عادی با چه محدودیت‌هایی از نظر شورای نگهبان به‌عنوان مفسر و ناظر قانون اساسی مواجه است. روش تحقیق، توصیفی - تحلیلی است. بررسی نظرهای شورای نگهبان نشان می‌دهد که از منظر شورا، مجلس در مقام تفسیر قوانین عادی صلاحیت مطلق ندارد. شورای نگهبان با صدور نظر تفسیری مورخ 7/3/1367 تقنین جدید مجلس در مقام تفسیر قانون را مغایر با اصل 73 قانون اساسی اعلام کرده است و حال آنکه از اصل 73 قانون اساسی ممنوعیت تقنین جدید مجلس در مقام تفسیر قانون برداشت نمی‌شود. از نظر شورا عطف به ماسبق شدن تفسیر مجلس از قوانین محدود به مواردی است که موضوع مختومه نباشد و رعایت حقوق مکتسب اشخاص یکی دیگر از شرایط صحت تفسیر قانون توسط مجلس است. به‌علاوه، گاهی تفسیر صحیح مجلس از قوانین متضمن تقنین جدید نیست، اما به این دلیل که با تفسیر مجلس مغایرت محتوای قانون اصلی با شرع یا قانون اساسی آشکار شده است، توسط شورای نگهبان مغایر با قانون اساسی یا شرع اعلام می‌شود.

کلیدواژه‌ها


امیدی، جلیل (1376)، «تفسیر قانون در حقوق انگلستان»، مجله‌ی دانشکده‌ی حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، ش 38، صص 85-122.
بابایی مهر، علی (1388)، «تفسیر، اصول و مبانی آن در حقوق عمومی»، مجله‌ی حقوق خصوصی، سال ششم، ش 14، صص 167-196.
پژوهشکده‌ی شورای نگهبان (1394)، اصول قانون اساسی در پرتو نظرات شورای نگهبان، اصل هفتادوسوم، شماره‌ی مسلسل 13940111.
تقی‌زاده، جواد (1386)، «ممنوعیت جمع مشاغل در حقوق ایران با نگاهی به حقوق فرانسه»، پژوهش‌های حقوقی، سال ششم، ش 12، صص 57-82.
طباطبایی مؤتمنی، منوچهر (1385)، حقوق اداری، تهران: سمت، چ دوازدهم.
کاتوزیان، ناصر (1390)، مقدمه‌ی علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران، تهران: شرکت سهامی انتشار، چ هفتادونهم.
معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات معاونت حقوقی ریاست جمهوری (1391)، مجموعه‌ی اساسی، تهران: معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات معاونت حقوقی ریاست جمهوری، چ دوم.
مرکز تحقیقات شورای نگهبان (1390)، مجموعه نظرات شورای نگهبان در مورد مصوبات مجلس شورای اسلامی دوره‌ی اول، تهران: معاونت حقوقی ریاست جمهوری، چ اول.
مرکز تحقیقات شورای نگهبان (1385)، مجموعه نظرات شورای نگهبان در مورد مصوبات مجلس شورای اسلامی، تهران: دادگستر، چ اول، ج 11.
مرکز تحقیقات شورای نگهبان (1390)، مجموعه نظرات شورای نگهبان در مورد مصوبات مجلس شورای اسلامی، تهران: دادگستر، چ اول، ج 14.
مدنی، سید جلال‌الدین (1369)، حقوق اساسی در جمهوری اسلامی ایران، تهران: سروش، چ دوم، ج3.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (8/4/1390)، مصوبه‌ی مجلس شورای اسلامی درباره‌ی طرح استفساریه‌ی ماده‌ی (28) قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی، ش 22361/547.
موسی‌زاده، ابراهیم و همکاران (1390)، دادرسی اساسی در جمهوری اسلامی ایران، تهران: مرکز تحقیقات شورای نگهبان.
مهرپور، حسین (1371)، مجموعه نظرات شورای نگهبان، تهران: کیهان. ج1 و ج2.
مهرپور، حسین (1376)، «تأملی در تفسیر شورای نگهبان از تفسیر قانون»، مجله‌ی حقوقی دادگستری، ش 19 و 20، صص 39-54.
ناصحیان، علی‌اصغر (1381)، «معنی‌شناسی تفسیر و تأویل»، مجله‌ی الهیات و حقوق، ش 4 و 5، صص 41-65.
نجفی اسفاد، مرتضی؛ محسنی، فرید (1386)،‌ حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران، فردافر.
نیکوگفتار صفا، حمیدرضا (1387)، «رویکردهای تفسیر قانون اساسی در ایران و آمریکا»، مجله‌ی معارف اسلامی و حقوق، ش 28، صص 193-244.
هاشمی، سید محمد (1383)، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: میزان، چ نهم، ج2.