صلاحیت وضع عوارض و اصول حاکم بر آن در پرتو آرای دیوان عدالت اداری

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده‌ی حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

2 کارشناس ارشد حقوق عمومی دانشگاه تهران

چکیده

عوارض از مهم‌ترین منابع درآمدی دولت و نهادهای عمومی است که به‌سبب فراوانی مصادیق آن در نظام حقوقی کشور و موضوعات مطرح در این زمینه، در سال‌های اخیر موضوع برخی پژوهش‌ها قرار گرفته است. در این میان بحث صلاحیت وضع عوارض و اصول حاکم بر وضع آن از مباحث مهمی است که کمتر مورد توجه صاحب‌نظران قرار گرفته است. حاکمیت قانون ایجاب می‌کند که صرفاً مراجع ذی‌صلاح بتوانند عوارض وضع کنند و اصول حقوقی موجود در این زمینه رعایت شود. در قانون اساسی ایران سخن از وضع عوارض و اصول حاکم بر آن به میان نیامده است؛ اما دیوان عدالت اداری در آرای متعددی که در زمینه‌ی عوارض صادر کرده، اصولی همچون اصل قانونی بودن، صلاحیت، رعایت تشریفات قانونی، عطف به ماسبق نشدن قوانین و تصمیمات اداری، رعایت موازین شرعی، تناسب، عدم وضع عوارض مجدد و عدم تضییق و توسیع قانون را مورد نظر قرار داده است. موضوعی که این پژوهش با روشی توصیفی- تحلیلی و با استفاده از قوانین و مقررات موجود و آرای هیأت عمومی دیوان عدالت اداری بدان پرداخته، اشاره‌ای مختصر به مراجع صالح وضع عوارض در نظام حقوقی ایران و بررسی و تدقیق در اصول حاکم بر این عمل در پرتو آرای دیوان عدالت اداری است.

کلیدواژه‌ها


تقوی، مهدی؛ مهندس، ابوطالب (1385)، مالیه‌ی عمومی، تهران: کتابخانه‌ی فروردین.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1378)، ترمینولوژی حقوق، تهران: کتابخانه‌ی گنج دانش، چ دهم.
دهخدا، علی‌اکبر (1377)، لغت‌نامه، تهران: مؤسسه‌ی انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
رستمی، ولی (1390)، مالیه‌ی عمومی، تهران: میزان.
زارعی، محمدحسین (1378)، جزوه‌ی حقوق اداری تطبیقی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.
فلاح‌زاده، علی‌محمد (1394)، حقوق اداری تطبیقی: عدالت رویه‌ای، تهران: مؤسسه‌ی مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش.
کامیار، غلامرضا (1385)، حقوق شهری و شهرسازی، تهران: مجد.
گرجی ازندریانی، علی‌اکبر (1393)، مبانی حقوق عمومی، تهران: جنگل، چ چهارم.
مشهدی، علی (1391)، «اصول و معیارهای کنترل قضایی اداری در حقوق سوئیس»، فصلنامه‌ی حقوق، دوره‌ی 42، ش 3، صص 291-301. 
معین، محمد (1388)، فرهنگ فارسی، تهران: اشجع- میکاییل.
موسی‌زاده، رضا (1388)، مالیه‌ی عمومی، تهران: میزان.
هداوند، مهدی؛ مشهدی، علی (1391)، اصول حقوق اداری (در پرتو آرای دیوان عدالت اداری)، تهران: خرسندی، چ دوم.
هداوند، مهدی (1387)، «نظارت قضایی: تحلیل مفهومی تحولات اساسی (طرحی برای توسعه‌ی حقوق اداری و ارتقاء نظارت قضایی)»، مجله‌ی حقوق اساسی، سال هفتم، ش 9، صص 7-56.