تأملی بر برخی از بایسته‌های تصمیم‌گیری اداری شخصی در پرتو آرای شعب دیوان عدالت اداری

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده‌ی حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری حقوق عمومی دانشگاه تهران

چکیده

با توجه به اصل حاکمیت قانون، مراجع اداری مکلف‌اند در چارچوب قوانین و مقررات تصمیم‌گیری کنند. در قوانین و مقررات برای تصمیم‌گیری مراجع اداری بایسته‌هایی در نظر گرفته شده است که رعایت نکردن آنها، موجب نقض این تصمیمات خواهد شد. در نظام حقوقی ایران، دیوان عدالت اداری مرجع قضایی نظارت بر رعایت بایسته‌های مذکور توسط مراجع اداری است و نظارت قضایی بر تصمیمات اداری شخصی، در صلاحیت شعب دیوان عدالت اداری قرار دارد. این مقاله در پی پاسخ به این پرسش است که شعب دیوان عدالت اداری چه بایسته‌هایی را برای تصمیم‌گیری اداری شخصی ضروری دانسته‌اند. همچنین سعی شده است با بررسی توصیفی- تحلیلی آرای شعب دیوان عدالت اداری، به این پرسش پاسخ داده شده و بایسته‌هایی که شعب دیوان، در تصمیم‌گیری‌های مراجع اداری، ضروری دانسته‌اند، استخراج شود. شعب دیوان عدالت اداری در راستای انجام وظیفه‌ی مذکور، در آرای صادره‌ی خود، بایسته‌هایی را که مرجع اداری ملزم به رعایت آنها در تصمیمات خود است، از جمله قانونی بودن، برابری و عدم تبعیض، مستند و مستدل بودن تصمیمات اداری، مورد توجه قرار داده و تصمیمات اداری را در صورت رعایت نکردن آنها نقض کرده‌اند.

کلیدواژه‌ها


الف) فارسی و عربی

ابوالحمد، عبدالحمید (1376)، مبانی سیاست (جامعه‌شناسی سیاسی)، تهران: توس، چ هفتم.
اداره‌ی انتشار رویه‌ی قضایی کشور(1392)، مجموعه آرای قضایی شعب دیوان عدالت اداری مهر 1391، تهران: پژوهشگاه قوه‌ی قضاییه، چ اول.
اداره‌ی انتشار رویه‌ی قضایی کشور(1392)، مجموعه آرای قضایی شعب دیوان عدالت اداری آبان 1391، تهران: پژوهشگاه قوه‌ی قضاییه، چ اول.
اداره‌ی انتشار رویه‌ی قضایی کشور (1393)، مجموعه آرای قضایی شعب دیوان عدالت اداری آذر 1391، تهران: پژوهشگاه قوه‌ی قضاییه، چ اول.
اداره‌ی انتشار رویه‌ی قضایی کشور(1393)، مجموعه آرای قضایی شعب دیوان عدالت اداری دی 1391، تهران: پژوهشگاه قوه‌ی قضاییه، چ اول.
اداره‌ی انتشار رویه‌ی قضایی کشور(1393)، مجموعه آرای قضایی شعب دیوان عدالت اداری اسفند 1391، تهران: پژوهشگاه قوه‌ی قضاییه، چ اول.
اداره‌ی انتشار رویه‌ی قضایی کشور (1393)، مجموعه آرای قضایی شعب دیوان عدالت اداری بهمن 1391، تهران: پژوهشگاه قوه‌ی قضاییه، چ اول.
امامی، محمد؛ استوار سنگری، کوروش (1391)، حقوق اداری، تهران: میزان، چ دوم، ج 2.
خادم، علی (1345)، عدالت در انگلستان، تهران: چاپخانه‌ی بانک ملی.
دومیشل، آندره (1376)، حقوق‌عمومی، ترجمه‌ی ابوالفضل قاضی شریعت‌پناهی، تهران: دادگستر، چ اول.
رستمی، ولی (1390)، مالیه‌ی عمومی، تهران: میزان، چ اول.
سنجابی، کریم (بی‌تا)، حقوق اداری، بی‌نا، چ سوم، ج 1.
شعبانلو، داود (1391)، گزیده آرای شعب دیوان عدالت اداری مربوط به دعاوی شهرداری، تهران: جنگل، جاودانه، چ اول.
صدرالحفاظی، نصرالله (1372)، نظارت قضائی براعمال دولت در دیوان عدالت اداری، تهران: شهریار، چ اول.
طباطبائی مؤتمنی، منوچهر (1380)، حقوق اساسی، تهران: میزان، چ هفتم.
طباطبائی مؤتمنی، منوچهر (1390)، حقوق اداری، تهران: سمت، چ هفدهم.
عمید زنجانی،‌ عباسعلی (1386)، قواعد فقه (بخش حقوق خصوصی)، تهران: سمت، چ اول.
مازن، راضی لیلو (بی‌تا)، القانون الإداری، بی‌نا، الطبعه الثالثه.
محقق داماد، مصطفی (1385)، قواعد فقه (بخش مدنی)، تهران:‌ مرکز نشر علوم اسلامی،‌ چ چهاردهم.
محمدی همدانی، اصغر (1387)، نمونه آراء شعب دیوان عدالت اداری، تهران: جنگل، چ اول.
مرادی برلیان، مهدی (1392)، اصل تناسب (در نظام حقوقی اتحادیه‌ی اروپایی با نگاهی به آرای دیوان عدالت اداری ایران)، تهران: خرسندی، چ اول.
مرکز تحقیقات شورای نگهبان (1384)، مجموعه نظریات فقهی شورای نگهبان؛ در پاسخ به استعلامات دیوان عدالت اداری‌(1361-1383)، تهران: دادگستر، چ اول.
مرکز مالمیری، احمد (1385)، حاکمیت قانون، مفاهیم، مبانی و برداشت‌ها، تهران: دفتر مطالعات حقوقی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، چ دوم.
معاونت آموزشی و پژوهشی دیوان عدالت اداری (1391)، رویه‌ی قضایی در شعب دیوان عدالت اداری، قم: نشر قضا، چ اول، دفتر نخست.
معاونت آموزشی و پژوهشی دیوان عدالت اداری (1392)، رویه‌ی قضایی در شعب دیوان عدالت اداری، تهران: جنگل، جاودانه، چ اول، دفتر دوم.
هاشمی، محمد (1383)، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، حاکمیت و نهادهای سیاسی، تهران: میزان، چ نهم، ج 2.
هداوند، مهدی (1389)، حقوق اداری تطبیقی، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، چ اول.
هداوند، مهدی؛ مشهدی، علی (1389)، اصول حقوق اداری (در پرتو آراء دیوان عدالت اداری) همراه با مطالعه‌ی تطبیقی در حقوق فرانسه، سوئیس، آلمان، مصر، لبنان، انگلیس و آمریکا، مرکز مطالعات توسعه‌ی قضایی معاونت حقوقی و توسعه‌ی قضایی قوه‌ی قضاییه، تهران: خرسندی، چ اول.

ب)لاتین

Alder, John(2002), General Principles of Constitutional and Administrative Law, Palgrave Macmillan, Fourth Edition.
Brown, L. Neville & S. Bell, John(1998), French Administrative Law, New York: Oxford University Press, Fifth Edition.
Molan, Michael T(1997), Administrative law, London: Old Bailey Press, 1st Edition.
Wade (H. W. R.) Henry William Rawson & Forsyth Christopher (2004), Administrative law, New York: Oxford University Press, ninth Edition.

ج)پایگاه‌های اینترنتی

پایگاه اطلاع‌رسانی معاونت حقوقی و امور مجلس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی:
http://hvm.ir
پایگاه اطلاع‌رسانی روزنامه‌ی رسمی جمهوری اسلامی ایران
http://www.rooznamehrasmi.ir
پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی
http:// rc.majlis.ir
پایگاه اطلاع‌رسانی دیوان عدالت اداری
http://www.divan-edalat.ir