مبانی نظری مداخله‌ی دولت در مسئله‌ی حجاب

نویسنده

استادیار دانشکده معارف اسلامی و حقوق دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ‌ایران

چکیده

در مورد رابطه‌ی حکومت دینی و مسئله‌ی حجاب دو قول وجود دارد؛ قول اول که مبتنی بر نبود گزارش تاریخی از برخورد با پدیده‌ی بدحجابی در حکومت نبوی و علوی است، نداشتن حق مداخله در مسئله‌ی حجاب برای حکومت دینی است.
قول دوم که بر اختیار و بلکه تکلیف حکومت دینی در قبال مسئله‌ی حجاب دلالت دارد، مبتنی بر دلایلی در نقد قول اول همچون عدم تأثیر فقدان گزارش تاریخی در اجرای احکام اسلامی و وجود گزارش‌هایی برخلاف این ادعا و اثبات مبانی خویش همچون ضرورت توجه به تفاوت‌های جامعه‌ی اسلامی صدر اسلام با جامعه‌ی کنونی، مصالح و مفاسد واقعی احکام و تأثیر آن در زمان‌های گوناگون، تبیین رابطه‌ی بدحجابی با اشاعه‌ی فحشا و نوع برخورد اسلام با آن و عدم انحصار معنای مداخله‌ی حکومت در مسئله‌ی حجاب در برخورد قانونی است.
در این مقاله با توجه به اهمیت تعیین نقش حکومت دینی در قبال مسئله‌ی حجاب ابتدا به طرح کلی قول اول و نقد نظری مبانی آن و سپس به تبیین مبانی قول دوم پرداخته شده تا در نهایت به این پرسش پاسخ داده شود که جایگاه و وظیفه‌ی دولت در مورد پدیده‌ی بدحجابی چیست؟

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم
آقابابایی، حسین (1386)، بررسی فقهی- حقوقی جرم ‌براندازی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه‌ی اسلامی.
آلوسی، سیدمحمود (1405ق)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی. بیروت: دار احیاء التراث العربی، چ چهارم.
ابن ابی الحدید (بی‌تا)، شرح نهج‌البلاغه، بیروت: بی‌نا.
ابن هشام (1355ق)، السیره النبویه، مصر: مطبعه مصطفی البانی الحلبی.
ایازی، سیدمحمدعلی (1386)، «بررسی الزام حجاب در حکومت دینی»، فصلنامه‌ی شورای فرهنگی اجتماعی زنان، ش 36.
جعفری، مرتضی و همکاران (1371)، واقعه‌ی کشف حجاب، تهران:به کوشش سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی و مؤسسه‌ی پژوهش و مطالعات فرهنگی.
حاج‌عبدالباقی، مریم (1387)، مقایسه‌ی رویکرد قرآن کریم و سیاست جمهوری اسلامی ایران در طرح موضوع حجاب، مجموعه مقالات حجاب، مسئولیت‌ها و اختیارات دولت اسلامی، به کوشش ابراهیم شفیعی سروستانی، تهران: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
حداد عادل، غلامعلی (1363)، فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی، تهران: سروش، چ دوم.
حرانی، حسن بن علی بن شعبه (1417ق)، تحف‌العقول، قم: موسسة نشر اسلامی.
حلی، جعفر بن حسن (بی‌تا)، شرائع‌الاسلام فی الحلال و الحرام، بیروت: بی‌نا.
خمینی، سید روح‌الله (1379)، امر به معروف و نهی از منکر، تبیان، دفتر بیست‌ویکم. تهران: مؤسسه‌ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی‌(ره)، چ پنجم.
خمینی، سید روح‌الله(امام) (بی‌تا)، مکاسب محرمه، تهران: مطبعه مهر.
دفتر مطالعات و تحقیقات زنان (بی­تا)، پوشش زنان در عرصه‌ی قانون و حکومت، قم: دفتر مطالعات و تحقیقات زنان.
دفتر مطالعات و تحقیقات زنان (تهیه‌کننده) (1380)، مجموعه گفت‌وگوهای هم‌اندیشی بررسی مسایل و مشکلات زنان؛ اولویت‌ها و رویکردها، قم: دفتر مطالعات و تحقیقات زنان.
راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسین بن محمد (بی‌تا)، مفردات الفاظ القرآن، بی‌جا: دارالکتب العربی.
زحیلی، وهبه (بی‌تا)، تفسیر المنیر، دمشق: دارالفکر.
زیبایی‌نژاد، محمدرضا (1387)، نظام اسلامی و مساله‌ی پوشش زنان، مجموعه مقالات حجاب، مسئولیت‌ها و اختیارات دولت اسلامی، به کوشش ابراهیم شفیعی سروستانی، تهران: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
صدوق، محمد بن بابویه (شیخ) (1377)، عیون اخبار الرضا«علیه‌السلام»، قم: انتشارات دارالعلم.
طباطبائی، السید محمدحسین (1372ش)، المیزان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات دارالکتب الاسلامیه.
عاملی، محمد بن حسن بن علی الحر (بی‌تا)، وسائل الشیعه الی تحصیل الشریعه، با تحقیق عبدالرحیم الربانی الشیرازی. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
قانون مجازات اسلامی
قمری وفا، مرتضی (1381)، براندازی در سکوت، تهران: کیهان.
کلینی، محمد بن یعقوب(ثقه‌الاسلام) (1401ق)، فروع الکافی، بیروت: دارصعب و دارالتعارف.
مازندرانی، ابن شهرآشوب (بی‌تا)، مناقب آل ابی طالب، تصحیح سیدهاشم رسولی محلاتی. قم: حوزه‌ی علمیه قم.
م‍رک‍ز ب‍ررس‍ی‌ اس‍ن‍اد ت‍اری‍خ‍ی‌ وزارت‌ اطلاع‍ات‌ (1378)، ت‍غ‍ی‍ی‍ر ل‍ب‍اس‌ و ک‍ش‍ف‌ ح‍ج‍اب‌ ب‍ه‌ روای‍ت‌ اس‍ن‍اد، تهران: وزارت‌ اطلاع‍ات‌.
مشیرزاده، حمیرا (1381)، از جنبش تا نظریه‌ی اجتماعی: تاریخ دو قرن فمینیسم، تهران: نشر و پژوهش شیرازه.
مطهری، مرتضی؛ خلاصه‌ی مرکز تحقیقات دانشگاه امام صادق علیه‌السلام (1381)، دین و دوران، دفتر ششم، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
مطهری، مرتضی (1389)، مساله‌ی حجاب، تهران: صدرا. چ هشتادوهشتم.
مفتح، محمدهادی (1387)، وظیفه‌ی حکومت اسلامی در زمینه‌ی پوشش بانوان، مجموعه مقالات حجاب، مسئولیت‌ها و اختیارات دولت اسلامی، به کوشش ابراهیم شفیعی سروستانی، تهران: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
منتظری، حسینعلی (1370)، مبانی فقهی حکومت اسلامی، ترجمه و تقریر محمود صلواتی، قم: تفکر.
منصور، جهانگیر (1378)، قانون مجازات اسلامی، تهران: دیدار، چ پنجم.
نوری، حسین (1408ق)، مستدرک الوسائل، بیروت: موسسه آل‌البیت لاحیاء التراث.
واربرتون، نیکل (1380)، «مسایل فلسفه‌ی سیاسی و نقدی بر آنها، ترجمه‌ی فرناز ناظرزاده کرمانی»، مجله‌ی اطلاعات سیاسی اقتصادی، سال پانزدهم، ش 165- 166.
هادیان رسنانس، الهه (1387)، رابطه‌ی حجاب با حکومت و مصلحت نظام، مجموعه مقالات حجاب، مسئولیت‌ها و اختیارات دولت اسلامی، به کوشش ابراهیم شفیعی سروستانی، تهران: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
هاشمی، سیدحسین (1387)، نقد سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران در برخورد با بدحجابی، مجموعه مقالات حجاب، مسئولیت‌ها و اختیارات دولت اسلامی، به کوشش ابراهیم شفیعی سروستانی، تهران: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.