بررسی ماهیت نظرات شورای نگهبان

نویسندگان

1 کارشناس‌ارشد حقوق عمومی دانشگاه تربیت مدرس، تهران،‌ ایران

2 استادیار مرکز مطالعات عالی انقلاب اسلامی دانشگاه تهران، تهران،‌ ایران

چکیده

با توجه به نقش ویژه‌ی شورای نگهبان در نظام جمهوری اسلامی ایران، فهم صحیح از ماهیت کارکرد و نظرات آن شورا، گام مهمی در تبیین ویژگی‌ها و انتظارات از آن نهاد در ایفای وظایف قانونی‌اش است و به رفع نقص‌ها و کاستی‌ها و تلاش در راستای بهبود عملکردهای آن نهاد خواهد انجامید.
با بررسی ماهیت کارکرد شورای نگهبان در قالب تحقیقات تحلیلی ـ اکتشافی مشخص می‌شود که نظرات شورا در مواردی که کارکرد اصلی شورا تطبیق موضوع با حکم است، قضایی است، و در مواردی که به ارائه‌ی نظرات تفسیری و مشورتی می‌پردازد، کارکرد آن مبتنی بر نوع خاصی از کارویژه‌ی تفسیری است. در خصوص استعلامات دیوان عدالت اداری نیز کارکرد فقهای شورای نگهبان حاکی از نوعی عمل کارشناسی است. همچنین صلاحیت‌های عام شورای نگهبان در امر انتخابات در موارد نادری بیانگر کارکرد سیاسی آن شوراست.

کلیدواژه‌ها


آقایی‌طوق، مسلم، و همکاران (1389)، مرزهای تقنین و اجرا در قانون اساسی جمهوری ‌اسلامی ‌ایران، تهران: معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات، چ اول.
آگاه، وحید (1389)، حقوق بنیادین و اصول حقوق عمومی در رویه‌ی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، تهران: انتشارات جنگل، چ اول.
امامی، محمد؛ استوارسنگری، کورش (1391)، حقوق اداری، تهران: نشر میزان، چ پانزدهم، ج اول.
امامی، محمد؛ موسوی، نصرالله (1391)، درآمدی بر بنیادهای حقوق اساسی و نظام‌های سیاسی، تهران: نشر میزان، چ اول.
انصاری، مسعود؛ طاهری، محمدعلی (1388)، دانشنامه‌ی حقوق خصوصی، تهران: انتشارات جنگل، چ سوم، ج سوم.
انوری، حسن (1381)، فرهنگ بزرگ سخن، تهران: انتشارات سخن، ج هشتم.
البعلبکی، روحی، و همکاران (2002م)، القاموس القانونی الثلاثی، بیروت: منشورات الحلبی الحقوقیه، الطبعه الاولی.
جعفری‌لنگرودی، محمدجعفر (1387)، ترمینولوژی حقوق، تهران: انتشارات گنج‌ دانش، چ نوزدهم.
جعفری‌لنگرودی، محمدجعفر (1386)، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، تهران: انتشارات گنج‌دانش، چ سوم، ج چهارم و پنجم.
خلیلی، اصغر (1390)، «مفهوم‌شناسی واژه‌ی «حکم» در فقه‌سیاسی»، حکومت اسلامی، سال شانزدهم، ش دوم، 103-130.
خمینى، روح‌الله (1425ق)، ترجمه‌ی تحریرالوسیله، ترجمه‌ی علی اسلامى، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه‌ی مدرسین حوزه‌ی علمیه‌ی قم، ج چهارم.
راسخ، محمد (1384)، بنیاد نظری اصلاح نظام قانونگذاری، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، چ اول.
راسخ،‌ محمد (1390)، نظارت و تعادل در نظام حقوق اساسی، تهران: انتشارات دراک، چ دوم.
رستمی، ولی، و همکاران (1388)، دادرسی عادلانه در مراجع اختصاصی اداری ایران، تهران: نشر گرایش (انتشارات دانشکده‌ی حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران)، چ اول‌.
زارعی، محمدحسین، مرکز مالمیری، احمد (1384)، «مفهوم و مبانی کنترل قضایی با تأکید بر نظام حقوقی ایالات متحده‌ی آمریکا»، فصلنامه‌ی تحقیقات حقوقی، ش 42، 149-198.
شهید ثانی(بی­تا)، روضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیّه، بیروت: دارالعالم الاسلامی، المجلد الثالث.
شهید ثانى (1413ق)، مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیه، چ اول، ج سیزدهم.
شیخ‌انصاری، مرتضى (1415‌ق)، القضاء و الشهادات، قم: کنگره‌ی جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى، چ اول.
صدوق، محمّدبن‌على‌بن‌بابویه (1409ق)، ترجمه من لا یحضره الفقیه، ترجمه‌ی على‌اکبر غفارى، تهران، نشر صدوق، چ اول، ج چهارم.
طباطبائی مؤتمنی، منوچهر (1387)، حقوق اداری، تهران: انتشارات سمت، چ پانزدهم.
طباطبایی مؤتمنی، منوچهر (1386)، حقوق اساسی، تهران: نشر میزان، چ دوازدهم.
عباسی، بیژن (1388)، مبانی حقوق اساسی،‌ تهران: انتشارات جنگل، چ اول.
عمیدزنجانی، عباسعلی (1387)، مبانی حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: انتشارات مجد، چ اول.
فاورو، لویی (1388)، دادگاه‌های قانون اساسی، ترجمه‌ی علی‌اکبر گرجی، تهران: نشر میزان، چ اول.
فضائلی، مصطفی (1389)، دادرسی عادلانه محاکمات کیفری بین‌المللی، تهران: نشر شهردانش، چ دوم.
قاری سیدفاطمی، محمد (1389)، حقوق بشر در جهان معاصر، تهران: شهردانش، چ دوم، ج دوم.
قاضی«شریعت‌پناهی»، ابوالفضل (1383)، حقوق اساسی و نهادهای سیاسی، تهران: نشر میزان، چ دوازدهم.
قاضی«شریعت‌پناهی»، ابوالفضل (1375)، گفتارهایی در حقوق عمومی، تهران: نشر دادگستر، چ اول.
گلپایگانى، محمدرضا (1413 ه‍ ق)، کتاب القضاء، قم: دارالقرآن الکریم، چ اول، ج اول.
مدنی، جلال‌الدین (1387)، حقوق اداری، تهران: انتشارات پایدار، چ اول، ج اول.
معین، محمد (1388)، فرهنگ فارسی، تهران: انتشارات امیرکبیر، چ بیست‌وپنجم، ج چهارم.
منصوریان، مصطفی (1392)، «دادرسی اساسی تطبیقی (وظایف و کارویژه‌های دادگاه قانون اساسی جمهوری ایتالیا)»، گزارش پژوهشی پژوهشکده‌ی شورای نگهبان، شماره ‌مسلسل 13920013.
موسی‌زاده، ‌ابراهیم (1387)، «بررسی ماهیت شورای نگهبان»، حکومت اسلامی، سال سیزدهم،‌ ش اول، 156-177.
موسی‌زاده، ابراهیم (1391)، حقوق اداری، تهران: نشر دادگستر، چ اول.
موسی‌زاده، ‌رضا (1389)، حقوق اداری، تهران: ‌نشر میزان، چ دوازدهم.
مهرپور، حسین (1391)، مختصر حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: نشر دادگستر، چ سوم.
ویژه، محمدرضا (1390)، مبانی نظری و ساختار دولت حقوقی، تهران: انتشارات جنگل، چ اول.
هاشمی، محمد (1387)، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: نشر میزان، چ بیستم، ج دوم.
هاشمی، محمد (1390)، حقوق اساسی و ساختارهای سیاسی، تهران: نشر میزان، چ اول.
هدایت‌نیا، فرج‌الله؛ کاویانی، محمدهادی (1380)، بررسی فقهی- حقوقی شورای نگهبان، تهران: مرکز نشر پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه‌ی اسلامی، چ اول.