تأملات تقنینی و شرعی در استخدام و عواید مضاعف «حالت اشتغال» ایثارگران ازکارافتاده کلی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه میبد، میبد، ایران

10.22034/qjplk.2025.2040.1832

چکیده

در قوانین حمایتی اختصاصی ایثارگران، از سال 1372، بحث استخدام مضاعف و دریافت حقوق مضاعف در وضعیت مصطلح «حالت اشتغال و ازکارافتادگی کلی» همواره در فرایندهای تقنین و مجاری قضایی و اداری محل بحث و مناقشه بوده است. مطالعه این روند تقنینی حمایتی نقاط مبهم و متعارضی با فلسفه حمایت و منزلت و کرامت ایثارگران، رشد مادی و معنوی آن‌ها، اصل عدالت و فرصت‌های برابر برای آحاد جامعه (در عنوان دوشغلگی، حق آزادی بر انتخاب شغل، منع تبعیض ناروا، دریافت دو حقوق از یک صندوق و دو صندوق و ...)، ملاحظات نظام اداری، برساخت افکار عمومی، موازین شرعی، و ... را به ذهن متبادر می‏کند. این موارد، که جملگی منبعث از قانون اساسی و سیاست‌های کلی نظام و منابع شرعی است، لازم است محمل ارزیابی فرایند تقنینی حمایت از ایثارگران در موضوع یادشده قرار گیرد. بررسی کلیه قوانین مصوب و ملغی و منسوخ در این زمینه، تصویب‏نامه‏‌ها، بخشنامه‏‌های مرتبط، و ... و تطبیق با اسناد بالادستی و آرای شورای نگهبان و عنداللزوم رویة قضایی نشان می‏دهد نقاط متعارضی بین اهداف عالی تقنینی و قوانین مصوبه در این حوزه وجود دارد و رویکردهای مقنن دارای تناقضات درونی است و انطباق قابل قبولی با حکمت در قانون‌گذاری ندارد و در نهایت جواز استخدام مضاعف در «حالت اشتغال» غیرموجه است؛ اما، مضاعف بودن دستمزد می‏تواند با شرایطی قابل دفاع باشد. روش تحقیق توصیفی‌ ـ تحلیلی با مراجعه به منابع کتابخانه‏‌ای است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


کتب
قرآن کریم.
انصاری، م. (بی‏تا). المکاسب. بی‏جا: تراث الشیخ الأعظم.
البحرانی، ی. (بی‏تا). الحدائق الناضره فی أحکام العتره الطاهره. قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
حرعاملی، م. (1403 ق). وسائل الشیعه. بیروت: اسلامیه.
حلّى (علامه)، ح. (1413 ق). مختلف الشیعه فی أحکام الشریعه‌. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
خویی، ا. (1377). مصباح الفقاهه. قم: داوری.
شعیری، م. (بی‏تا). جامع الأخبار. نجف: المطبعه الحیدریه.
صدر، س.م. (1385). اقتصادنا. قم: بوستان کتاب.
صلیبا، ج. (1366). فرهنگ فلسفی. مترجم: منوچهر صانعی دره‏بیدی. تهران: حکمت.
گرجی ازندریانی، ع. (1394). تبعیض مثبت. تهران: آلاقلم.
گروه تدوین نظرات و مبانی آرای شورای نگهبان (1397). مشروح مذاکرات شورای نگهبان (جلسة (صبح) مورخ 10/07/1392). تهران: پژوهشکدة شورای نگهبان.
ملاصدرا، م. (1981 م). الحکمه المتعالیه فی الأسفار العقلیه الأربعه. بیروت: دار إحیاء التراث العربی‌.
موسوی خمینی، س.ر. (1390). تحریر الوسیله. قم: دار الکتب العلمیه.
نجفی جواهری، م. (1362). جواهر البلاغه. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
Calves, G. (2004). La Discrimination Positive. Paris: PUF
مقالات
جلالی، م.، و حیدری، ف. (آذر 1393). اصل برابری ورود به خدمات عمومی در پرتو آرای دیوان عدالت اداری. رأی (مطالعات آرای قضایی)، 3(8)، 41 ـ 60.
گرجی ازندریانی، ع.، طبری، ح.، و میرمحمدصادقی، م. (1390). تبعیض مثبت: تبعیض عادلانه یا درمان اثرات تبعیض. تحقیقات حقوقی، 14(55)، 29 ـ 46.
Levade, A. (2004). Positive Discrimination and the Principle of Equality in French Law. Pouvoirs; Special Issue of Positive Discrimination, 37(111), 55-71.
اسناد و مدارک
خامنه‏ای، س.ع. (25/02/1403). بیانات در دیدار کارگران.
ــــــــــــــ. (09/02/1402). بیانات در دیدار کارگران.
ــــــــــــــ. (04/06/1394). بیانات در دیدار رئیس‌جمهور و اعضاى هیئت دولت.
سیاست‌های کلی نظام اداری (1389).
سیاست‌های کلی نظام در امور «ترویج و تحکیم فرهنگ ایثار و جهاد و ساماندهی امور ایثارگران» (1389).
سیاست‌های کلی نظام قانون‌گذاری (1398).
قانون اساسی جمهوری اسلامی‌ ایران (1358 ـ بازنگری: 1368).
مکاتبات و آرای تفسیری شورای نگهبان دربارة اصل 141، قابل دسترسی در: www.shora-gc.ir