شناسایی مؤلفه‏‌های آموزش سواد حقوقی در برنامه درسی ایران: با تأکید بر تربیت شهروندی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار مرکز مطالعات و توسعة آموزش علوم پزشکی (EDC)، دانشگاه علوم پزشکی همدان، همدان، ایران

2 استادیار گروه معارف اسلامی، دانشکدة پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی همدان، همدان، ایران

3 دانشجوی دکتری مطالعات برنامة درسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف شناسایی مؤلفه‌‏های آموزش سواد حقوقی در برنامه درسی ایران انجام پذیرفت. در این پژوهش از تحلیل تماتیک استفاده شد. جامعه آماری همۀ صاحب‌نظران و پژوهشگران حوزه حقوق و برنامه درسی بودند که به منظور شناسایی رئوس محتوایی سواد حقوقی چهارده نفر از متخصصان که سوابق آموزشی‌ـ پژوهشی در حوزه یادشده داشتند با استفاده از رویکرد هدفمند ملاکی و معیار اشباع نظری انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوری داده‌‏ها مصاحبه نیمه‌سازمان‌یافته بود که برای تعیین پایایی و روایی آن از چهار ملاک اعتبارپذیری، انتقال‌پذیری، تأییدپذیری، و قابلیت اطمینان استفاده شد. یافته‌‏ها بر اساس تفسیر مضمونی مفاهیم پایه‌‏ای به سازمان‌دهنده و فراگیر نشان داد با 74 سرفصل در 5 فصل می‏توان سواد حقوقی را جهت تربیت شهروندی آموزش داد. بر این اساس تصریح شد در فصل اول کلیات و مفاهیم حقوقی، در فصل دوم حقوق مدنی، در فصل سوم حقوق جزا، در فصل چهارم حقوق آیین دادرسی مدنی و کیفری، و در نهایت در فصل پنجم حقوق تجارت قابل آموزش و ارائه است. خرده‌ سرفصل‏ها نیز تک به تک آورده شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


مقالات
آقازاده، ا. (1385). اصول و قواعد حاکم بر فرایند تربیت شهروندی و بررسی سـیر تحولات و ویژگی‏های این‌گونه آموزش‏ها در کشور ژاپن. نوآوری‏های آموزشی، 17(5)، 45 ـ 66.
جاوید، م.، و ابراهیمی، م. (1392). «تکالیف شهروندی» در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. دانش حقوق عمومی، 2(4)، 25 ـ 46.
حسین‌زاده، ر.، عسگری، م.، عباسی، ع.، و قادری، م. (1402). طراحی برنامه درسی تربیت شهروند الکترونیک در دوره ابتدایی. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، 19(76)، 1 ـ 26.
حبیب‌نژاد، س.، عامری، ز.، و خسروی، ا. (1399). تعهدات دولت در گسترش سواد حقوقی با نگاهی به نظام حقوقی ایران. مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران، 50(1)، 181 ـ 197.
دوستی، ص.، اسدیان، س.، و پیری، م. (1399). تحلیل برنامه درسی پایه ششم ابتدایی از منظر توجه به حقوق تربیتی دانش‌آموزان از دیدگاه معلمان و دانش‌آموزان. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، 17(64)، 167 ـ 177.
غمامی، س. (1397). الگوی احیای حقوق عامه با تحول در نظام هنجارها و ساختارهای قضایی. حقوق اسلامی، 15(58)، 71 ـ 92.
فتحی واجارگاه، ک. (1383). امکان‌سنجی مشارکت معلمان در فرایند برنامه‌ریزی درسی در نظام آموزش‌وپرورش ایران. نوآوری‌های آموزشی، 3(2)، 59 ـ 78.
محمدزاده، ک.، مرزوقی، ر.، صادقی، م.، محمدی، م.، و کریمی، م. (1398). طراحی برنامه درسی سواد حقوقی. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، 16(63)، 35 ـ 48.
مرزوقی، ر.، و محمدزاده، ک. (1399). برنامۀ درسی سواد حقوقی دورۀ متوسطه: یک مطالعۀ ترکیبی. پژوهش‌های برنامه درسی، 10(1)، 105 ـ 133.
مهرمحمدی، م. (1393). درآمدی بر شوآب و شوآب‌شناسی. مطالعات برنامه درسی، 9(32)، 11 ـ 40.
اسناد و مدارک
رضوی، ع. (1389). طراحی الگوی مطلوب برنامه‌ریزی درسی در خصوص تربیت سیاسی در دوره ابتدایی. [رسالة دکتری]. دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی.
شاه‌مرادی، م. (1389). طراحی الگوی مطلوب برنامه‌ریزی درسی تربیت سیاسی در دورة متوسطه. [رساله دکتری]. دانشکده علوم انسانی دانشگاه بوعلی سینا.

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 01 دی 1403
  • تاریخ دریافت: 11 فروردین 1403
  • تاریخ بازنگری: 12 خرداد 1403
  • تاریخ پذیرش: 17 شهریور 1403