تحلیلی بر جایگاه اسلام و موازین اسلامی در نظام حقوقی مالزی و مصر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق عمومی، دانشکده حقوق، دانشگاه تهران (دانشکدگان فارابی)، قم، ایران

2 دکتری حقوق عمومی، دانشکده حقوق، دانشگاه تهران (دانشکدگان فارابی)، قم، ایران

3 دانشیار گروه حقوق، دانشکده حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

غلبه ‏جمعیتی مسلمان در کشورهای‏ اسلامی و نهاد دین ‏اسلام، به ‌عنوان محوری‏ترین‏ بنیاد ‏زندگی ‏مردم، همواره سبب ورود ‏دین با مدیریت ‏فقه در عرصه حکمرانی شده است. گاه این تأثیر چنان نیرومند است که حتی قابلیت شناسایی در لایه‌‏های عمیق نظام حقوقی را دارد. گرچه در کشورهایی مانند مالزی و مصر سعی شده جایگاه حداقلی دین در حکمرانی لحاظ شود، با بررسی دقیق موضوع آثار ایجابی دین در نظام حقوق اساسی آن‏ها آشکار خواهد شد. این پژوهش درصدد پاسخگویی به این پرسش است که با توجه به تأکید قوانین اساسی مصر و مالزی بر لزوم توجه به اسلام، شرط «اعتقاد و التزام عملی به اسلام» در تصدی مناصب حکومتی در مالزی و مصر چگونه لحاظ شده است؟ بر اساس فرضیه پژوهش حاضر در نظام‏‌های حقوق اساسی مالزی و مصر دین به ‌عنوان عنصر هویت‌بخش در بسیاری از لایه‏‌های نظام حقوقی جریان دارد. اما برداشت ‏حکمرانی در این دو کشور، گاه بر اساس جدایی ‏دین از سیاست، نقش‏ دین را در بسیاری از حوزه‌ها کم‌رنگ‏ کرده و بنابراین شرط «اعتقاد و التزام عملی به اسلام» در تصدی مناصب حکمرانی به عنوان یکی از الزامات ‏فقهی مورد پایبندی‏ کافی قرار نگرفته است. این تحقیق ‏نگارش‌شده به روش توصیفی‌- تحلیلی برآیند شرایط ‏بیان‌شده را در ساختن چهره‌‏ای ‏بدیع از قوانین‏ اساسی کشورهای‏ مورد مطالعه به ثمر رسانده است. زیرا این کشورهای‏ اسلامی، با وجود ‏اشتراک در نقطه ثقل اندیشة اسلامی، تفاوت‏های ‏شگرفی در گستره ‏قلمرو اعمال آن در سطوح‏ عالی ساختار سیاسی، هنجارهای ‏بنیادین، و دادرسی اساسی دارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قرآن کریم
کتب
آجرلو، ا. (1395). حقوق اساسی کشورهای اسلامی، تهران: پژوهشکدة شورای نگهبان.
آنتونی، ب. (1385). تاریخ اندیشه سیاسی در اسلام. مترجم: محمدحسین وقار. تهران: اطلاعات.
حسینی، م. (1381). برآورد استراتژیک مصر. تهران: مؤسسة ابرار معاصر.
شجاعی‌زند، ع. (1388). جامعه‌شناسی دین. تهران: نی.
غفاری، ه. (1396). حقوق اساسی کشورهای اسلامی (مالزی، مصر، و عراق). تهران: خرسندی.
قاضی‌شریعت‌پناهی، ا. (1380). حقوق اساسی و نهادهای سیاسی. تهران: دانشگاه تهران.
عوده، ع. (1402). التشریع الجنائی الاسلامی فی المذهب الخمسه مقارنا بالقانون الوضعی. قاهره: مؤسسه البعثه.
واخ، ی. (1390). جامعه‌شناسی دین. مترجم: جمشید آزادگان. تهران: سمت.
مقالات
راسخ، م. (1386). مدرنیته و حقوق دینی. حقوق تطبیقی، 13، 3 ـ 26.
عباسی، ب.، و جعفری، م. (1390). بررسی تطبیقی شرایط انتخاب‌کنندگان و انتخاب‌شوندگان در نظام انتخاباتی مجالس ایران و مالزی. مطالعات حقوق تطبیقی، 2(2)، 115 ـ 132.
عدنان، ع. (2016). التفسیر الدستوری لمجلس النواب شرط حسن السمعه وفق دستور جمهوریه العراق لسنه 2005. المحقق الحلی للعلوم القانونیه و السیاسیه، 1، 644 ـ 681.
فتحی، س. (1972). الضمانت الدستوریه للحریه الشخصیه فی الخصومه الجنایه. المعاصره، 145 ـ 162.
لمباردی، ک. (1381). اسلام و حقوق اساسی مصر. مترجم: حسین رضایی. راهبرد، 24، 271 ـ 304.
محبی، د.، زارع، م.، و گودرزی، ا. (1401). جایگاه اسلام در فرایند قانونگذاری مصر پس از تحولات 2011. مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران، 52(1)، 552 ـ 571.
نوری، م. (1397). آینده اسلام سیاسی در مصر با تأکید بر جریانات اسلام‌‏گرا. مجلس و راهبرد، 20(93)، 99 ـ 120.
پایان‌‏نامه
یوسف‌‏زاده، م. (1397). نقش و جایگاه دین در قوانین اساسی ایران، افغانستان، مالزی، و مصر. [پایان‏‌نامه کارشناسی‌ارشد]. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
قوانین
قانون اساسی مالزی 1957.
قانون اساسی مصر 2012 و 2014.
قانون شروط الترشح لرئاسة الجمهوریه مصر 2014، رقم 22 لسنه 2014.
قانون السلطه القضائیه، رقم 46 لسنه 1972.

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 01 دی 1403
  • تاریخ دریافت: 25 فروردین 1403
  • تاریخ بازنگری: 24 اردیبهشت 1403
  • تاریخ پذیرش: 17 شهریور 1403