تحلیلی بر کاربرد «مواهب اجتماعی» در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار و پژوهشگر گروه اقتصاد اسلامی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران

2 دانشیار گروه اقتصاد اسلامی، دانشکدۀ مدیریت و علوم اقتصادی، دانشگاه قم، قم، ایران

چکیده

مواهب اجتماعی از عناوین مهم عدالت توزیعی است که در حوزه مباحث عدالت اجتماعی مطرح می‌شود. مصادیق، ملاک‌های توزیع، و گروه‌های دارای استحقاق به عنوان مسائل سه‌گانه عدالت توزیعی همواره مورد بحث و بررسی اجتماعی و حقوقی است. پاسخ به مسائل یادشده در نحوه بهره‌مندی افراد از ثروت‌ها، موقعیت‌ها، و ارائه شاخص‌های عدالت تعیین‌کننده خواهد بود. با توجه به اهمیت مباحث مواهب عامه در حقوق عمومی، مسئله اصلی پژوهش حاضر شناسایی و تبیین و پاسخ به مسائل سه‌گانه یادشده از منظر قانون اساسی است. در این مقاله با استفاده از روش تحلیل محتوا عناوین مواهب اجتماعی و مسائل مرتبط با آن مورد تحلیل و پژوهش قرار گرفت. نتایج بیانگر آن است که بر مبنای قانون اساسی عناوین متعددی ذیل عنوان مواهب اجتماعی قرار می‌گیرند. این مواهب باید بر اساس ملاک‌هایی چون برابری فرصت، برابری برخورداری، و برابری قانونی در جوامع هدف توزیع شوند. توجه به این مواهب و مرور مجدد مصادیق آن بستر مناسبی برای شناخت بهتر قانون اساسی و بنا نهادن صحیح‏‌تر سایر سیاست‌ها و اسناد در حوزه‏‌های مرتبط ایجاد خواهد کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


کتب
دادگر، ی.، و رحمانی، ت. (1384). مبانی و اصول علم اقتصاد. قم: بوستان کتاب.
طوسی، ن. (1364). اخلاق ناصری. تهران: خوارزمی.
عربی، س. ه. (1395). نظریات عدالت توزیعی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
الفارابی، ا. (1363). فصول منتزعه. تهران: مکتبه الزهرا سلام الله علیها.
معین، م. (1386). فرهنگ معین. تهران: زرین.
مقالات
ابوالحسنی هستیانی، ا. (1380). بررسی اصول (اقتصادی) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. دین و ارتباطات، 13 و 14، 147-188.
پیله‌فروش، م. (1394). الگوی توسعة اقتصادی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. مجلس و راهبرد، 82، 5-33.
جعفری صمیمی، ا.، زرین‌اقبال، ح.، زیبایی، م.، و درخشانی‌ درآبی، ک. (۱۳۹۵). بررسی تطبیقی اقتصاد بخش عمومی در الگوی اقتصادی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و دولت‌های رفاه. پژوهش‌های اقتصادی (رشد و توسعة پایدار)، ۱۶(۱)، 49-۷۱.
حاجیلویی محب، م. (1396). مطالعة تطبیقی اهداف عدالت‌ورزانة حکومت در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و نهج‌البلاغه. پژوهش‌های انقلاب اسلامی، 20، 83-99.
کدخدایی، ع.، و عباسیان، م. (1399). مبانی نظری عدالت اقتصادی در پرتو کارآمدی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. مطالعات حقوق عمومی، 50(1)، 1-21.
کعبی، ع. (1383). حقوق مثبت و حقوق منفی. ضمیمه خردنامه همشهری، 44، 5-6.
لطفی، ع.، و دهقانیان، ر. (1398). اصل برابری در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، 81، 763-778.
موسوی بجنوردی، س. م.، و سلیمانیان، م. (1385). بررسی فقهی‌ـ حقوقی حقوق ملت در فصل سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. متین، 8(30)، 83-120.
مهریزی، م. (1379). زن در قانون اساسی و قوانین موضوعه. پیام زن، 97.
پایان‌نامه‌ها یا طرح‌های پژوهشی
فاضل، ک. (1393). جایگاه عدالت اجتماعی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و اسناد بین‌المللی حقوق بشر. [رساله کارشناسی‌ارشد]. دانشگاه تهران. پردیس قم.