رویه نظارت اساسی بر معاهدات بین‌المللی در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه حقوق عمومی و بین‌الملل دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، ایران

2 دانش‌آموخته دکتری حقوق عمومی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، ایران

3 دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد حقوق بین‌الملل دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، ایران

چکیده

تصویب معاهدات بین‌المللی در کشور صحنه تقابل میان دو نظام حقوقی متمایز است که در این کشمکش هر نحو قرائت ناهماهنگ از مبانی این نظامات آثار حقوقی متفاوتی را در پی دارد. در واقع دوگانگی حاصل از شرع و قانون اساسی با اصول و قواعد حقوق بین‌الملل که در عهدنامه‌های بین‌المللی متجلی است الزامات قانونی معینی را بر مجری و مقنن تحمیل می‌کند که شناخت این الزامات به واسطة چگونگی خوانش شورای نگهبان به عنوان دادرس اساسی کشور از اسناد بین‌المللی حاصل می‌شود تا سلوک خارجی کشور در عرصة توافق‌های بین‌المللی از رهگذر رویه شورای نگهبان در قرائت اسناد بین‌المللی کامل شود. پرسش اصلی این تحقیق چگونگی الزامات قانونی حاکم بر توافق‌های بین‌المللی دو یا چندجانبه از منظر شورای نگهبان است که با روش تحقیق توصیفی‌ ـ تحلیلی و به شیوه گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای نگاشته شده است. از مجموع نظریات شورای نگهبان، دو ضابطه ماهوی و شکلی در بررسی مصوبات قابل برداشت است که رویه این شورا در بررسی مسائل مستحدثه حقوق بین‌الملل، که در نهایت به صیانت از حقوق ملت منتهی شده است، را روایت می‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


کتب
جمعی از نویسندگان (1364). صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. انتشارات ادارة امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی.
جمعی از نویسندگان (1395). اصول قانون اساسی در پرتو نظریات شورای نگهبان. پژوهشکدة شورای نگهبان. ج 3.
خلف‌رضایی، ح. (1394). موافقت‌نامه‌های بین‌المللی در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران. پژوهشکدة شورای نگهبان.
ذوالعین، پ. (1386). مبانی حقوق بین‌الملل عمومی. مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
راعی، م. (1390). حق شرط بر اسناد حقوق بشر. انتشارات مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
ضیایی‌بیگدلی، م. (1400). حقوق بین‌الملل عمومی. کتابخانة گنج دانش.
طوسی، خ. (1395). اساس الاقتباس. فردوس.
موسی‌زاده، ر. (1399). حقوق معاهدات بین‌المللی. میزان.
 مقالات
امین‌زاده، ا.، و لهراسبی، ا. (1400). مبانی حقوقی پاسداری از توانمندی موشکی بالستیک جمهوری اسلامی ایران در نظام بین‌الملل. آفاق امنیت دانشگاه امام حسین(ع)، 14(51)، 151-176.
غمامی، م.، و نصرالهی نصرآباد، ع. (1393). تحلیل حقوقی ماهیت و اعتبار برنامة اقدام مشترک با تأکید بر اصل حاکمیت قانون اساسی. دانش حقوق عمومی، 3(8)، 89-114.
کدخدایی، ع.، فراهانی، م.، و لهراسبی، ا. (1402). چالش نظام حقوقی ایران در مواجهه با آثار قهری معاهدات بین‌المللی و عدم ترتب اثر حق شرط در آن‌ها. دانش حقوق عمومی، 12(40)، 115-138.