نادیده‌انگاری بایسته‌های تقنینی در قوانین کیفری ایران در حوزه جرائم علیه امنیت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران

2 استادیار گروه حقوق، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران

3 استادیار گروه اندیشه سیاسی اسلام، دانشکده الهیات، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

قوانین کیفری اگرچه از ضمانت اجرای قوی برخوردارند، برای ثمربخش بودن باید تابع قواعد و اصول تقنینی از جمله کارامدی باشند، چراکه کارامدی یک قانون بسترساز تمکین جامعه به آن قانون است. قوانینی که از سوی آحاد جامعه مورد توجه قرار نگیرند، هرچند از ابزار قهریه و یا شدت مجازات زیادی نیز برخوردار باشند، به‌سبب ناکارامدی با عدم‌تمکین بخش زیادی از جامعه روبه‌رو می‌شوند. بررسی اجمالی قوانین کیفری ایران در حوزه جرائم امنیتی بیانگر وجود اشکالات و ابهاماتی در این خصوص است، اگرچه اعتبار قانون در حوزه جرائم علیه امنیت منوط به مقبولیت همگانی یا حداکثری نیست، کارامدی آن متضمن افزایش ضریب امنیتی جامعه می‌شود. کارامدی، کارکرد و ثمربخشی قوانین در حوزه جرائم امنیتی از مباحث چالش‌برانگیز و اختلافی است که پژوهش چندانی در خصوص آن صورت نپذیرفته و بررسی ابعاد مختلف آن از حیث اصول و روش‌های تقنینی، واکاوی نشده است. تحقیق پیش‌رو، در زمینه بررسی قوانین کیفری ایران در این حوزه از زاویه اصول پذیرفته‌شده قانون‌نویسی پرداخته و نواقص و اشکالات موجود در این حوزه از جمله اشکالات در دو بخش نارسایی‌ها، ابهامات قوانین و اثربخشی معکوس قوانین و تشدید هنجارشکنی تبیین شده است تا بتواند چراغ راهی برای اصلاح قوانین کیفری در حوزه‌های امنیتی باشد و کارامدی و نقش پیشگیرانه این قوانین را بهبود بخشد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. آشوری، داریوش (۱۳۸۶)، دانشنامه سیاسی، تهران: مروارید، چ چهاردهم.
  2. آقابابایی، حسین (1389)، قلمرو امنیت در حقوق کیفری، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  3. ------------ (1390)، «امنیت، آزادی شخصی و مدیریت خطر جرائم امنیتی»، تحقیقات حقوقی، ضمیمه شماره 5، زمستان، ص 75 –
  4. افشین‌پور، مصطفی و نقوی، مهدی (۱۳۹۷)، «سیاست کیفری امنیت مدار ایران در تعدیل مجازات‌ها»، تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری، تابستان، ش ۳۶، ص ۱۲۵ – ۱۴۵.
  5. جزایری، عباس (۱۳۹۴)، امنیت قضایی در حقوق کیفری ایران و رویه دیوان اروپایی حقوق بشر، تهران: سامان دانش.
  6. -------------- (۱۳۹۶)، حق اطلاع، عقلانیت و مصلحت، مستی، تهران: سامان دانش.
  7. جعفری، مجتبی (۱۳۹۲)، جامعه‌شناسی حقوق کیفری، تهران: میزان، چ اول.
  8. حسینی، سید محمد و نفیسه متولی‌زاده نائینی (۱۳۹۱)، بررسی نظریه برچسب‌زنی با نگاه به منابع اسلامی، فصلنامه حقوق، دوره ۴۲، ش ۴، زمستان، ص ۱۱۷ – ۱۳۶.
  9. داودی گرمارودی، هما (۱۳۸۴)، «مکتب نئوکلاسیک نوین و احیا رویکرد سزا دهی»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره ۶۸، شماره پیاپی ۵۱۷، تابستان، ص ۶۵-۸۸.
  10. دری نجف‌آبادی، قربان‌علی (۱۳۷۹)، «نگاهی به امنیت از منظر امیرمؤمنان (ع)»، مجله حکومت اسلامی، ش ۱۸، زمستان.
  11. دهخدا، علی‌اکبر (۱۳۷۷)، لغت‌نامه دهخدا، زیر نظر محمد معین و جعفر شهیدی، چ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، ج 3.
  12. راسخ، محمد (۱۳۸۴)، بنیاد نظری اصلاح نظام قانونگذاری، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
  13. رضوانی، سودابه (۱۳۹۱)، مدیریت انسان‌مدار ریسک جرم، تهران: میزان. چ اول.
  14. ساریخانی، عادل (۱۳۸۴)، جرائم علیه امنیت و آسایش عمومی، قم: دانشگاه قم، چ اول.
  15. ----------- (۱۳۷۸)، جاسوسی و خیانت به کشور، تهران: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، چ اول.
  16. سبزواری‌نژاد، حجت (۱۳۹۶)، «جایگاه اصل تناسب جرم و مجازات در حقوق کیفری ایران و انگلستان»، دوفصلنامه دیدگاه‌های حقوق قضایی، ش ۷۷ و ۷۸، بهار و تابستان، ص ۱۳۳- ۱۶۴.
  17. سلیمی، علی و محمد داوری (۱۳۸۰)، جامعه‌شناسی کج‌روی (کتاب اول مجموعه مطالعات کج‌روی و کنترل اجتماعی)، قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
  18. شاملو، باقر و مجید مرادی (۱۳۹۲)، «تحدید تضمینات دادرسی عادلانه در پرتو امنیت‌گرایی در جرم پول‌شویی»، مجله حقوقی دادگستری، دوره ۸۷ ، ش ۸۱، ص ۱۱۱ – ۱۶۰.
  19. طباطبایی، محمدحسین (۱۳۹۷)، تفسیر المیزان، قم: دفتر انتشارات اسلامی، ج 10.
  20. غلامی، حسین (۱۳۸۲)، تکرار جرم (بررسی حقوقی - جرم‌شناختی)، تهران: میزان.
  21. قناد، فاطمه و مسعود اکبری (۱۳۹۶) «امنیت‌گرایی سیاست جنایی»، دوره ۵، ش ۱۸، بهار، ص ۳۹-۶۷.
  22. کوشکی، غلامحسین و نادر علیزاده سرشت (۱۳۹۴)، «نگاهی به قلمرو جرائم امنیتی در پرتو صلاحیت دادگاه انقلاب»، پژوهش حقوق کیفری، پاییز، ش ۱۲، ص ۹۹-۱۲۴.
  23. گارو، رنه (۱۳۴۴)، مطالعات نظری و عملی حقوق جزا، ترجمه سید ضیاءالدین نقابت، تهران: ابن‌سینا، ج 1 و 3.
  24. گلدوزیان، ایرج (۱۳۶۹)، حقوق جزای اختصاصی، تهران: جهاد دانشگاهی، ج1، چ دوم.
  25. متیو، برتران (۱۳۹۱)، قانون، ترجمه مجید ادیب، تهران: میزان.
  26. مجیدی، سید محمود (۱۳۸۶)، جرائم علیه امنیت، تهران: میزان.
  27. -------------- (۱۳۸۶)، «تشخیص بزه سیاسی و تأثیر رویه دویان عالی کشور بر آن در فرانسه»، پژوهش‌های حقوقی، ش ۱۲، نیمسال دوم، ص ۱۰۵ – ۱۲۳.
  28. مرکزمالمیری، احمد و مهدی مهدی‌زاده (۱۳۹۴)، «قانونگذاری پراکنده در نظام تقنینی ایران»، پژوهش حقوق عمومی، سال هفدهم، ش ۴۷، تابستان، ص ۱۵۷ – ۱۸۴.
  29. معین، محمد (۱۳۸۸)، فرهنگ فارسی، تهران: امیرکبیر.
  30. منتسکیو، شارل (۱۳۹۲)، روح القوانین، ترجمه علی‌اکبر مهتدی، تهران: امیرکبیر.
  31. مهدوی‌پور، اعظم و شهرانی کرانی، نجمه (۱۳۹۳)،« امنیتی شدن جرم‌شناسی: راهبردها و آثار آن بر حقوق کیفری»، پژوهش‌نامه حقوق کیفری، سال پنجم، ش 1، ص ۱۵۹ – ۱۸۸.
  32. مهدوی‌پور، اعظم و نجمه شهرانی کرانی (۱۳۹۶)، «تحدید تضمین‌های دادرسی عادلانه در پرتو جرم‌شناسی امنیت‌گرا»، مجله حقوقی دادگستری، سال هشتادویکم، ش 97، بهار، ص ۷۹ – ۱۱۲.
  33. میرمحمد صادقی، حسین (۱۳۹۲)، جرائم علیه امنیت و آسایش عمومی، تهران: میزان، چ بیست‌وچهارم.
  34. میلانی، علیرضا و غلام‌رضا اردکانی ارجمند (۱۳۹۴)، «دامنة نفوذ تفکرات امنیت مدار در قلمروی حقوق کیفری ایران»، فصلنامه مطالعات علوم اجتماعی، دوره ۱، ش ۱، زمستان، ص ۲۶-۳۳.
  35. نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین (۱۳۷۳-۱۳۷۴)، نظریه‌های جرم‌شناسی، تقریرات جرم‌شناسی، تهیه و تنظیم: فاطمه قناد، دوره کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی، نیمسال دوم.
  36. ------------------- (۱۳۹۱)، از جرم‌شناسی انتقادی تا جرم‌شناسی امنیتی، تقریرات درس جرم‌شناسی، دوره دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی.
  37. وایت، راب و فیونا هینز (۱۳۸۳)، جرم و جرم‌شناسی (کتاب دوم مجموعه مطالعات کج‌روی و کنترل اجتماعی)، ترجمه علی سلیمی، محسن کارخانه و فرید مخاطب قمی، قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
  38. ولد، جرج؛ توماس، برنارد و اسنیپس جفری (۱۳۸۰)، جرم‌شناسی نظری (گذری بر نظریه‌های جرم‌شناسی)، ترجمه علی شجاعی، تهران: سمت.
  39. ویلیامز، فرانک پی و مک شین، ماری لین دی (۱۳۸۳)، نظریه‌های جرم‌شناسی، ترجمه حمیدرضا ملک‌محمدی، تهران: میزان.
  40. هاشمی، محمد (1391)، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: میزان، ج 2، چ یازدهم.
  41. یزدیان جعفری، جعفر (۱۳۸۵)، «اصل فردی کردن مجازات‌ها؛ تبعیضی فاحش یا عدالتی عادلانه‌تر»، حقوق اسلامی، دوره ۳، ش ۱۱، زمستان، ص ۴۱- ۶۴.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار