نقش رهبری در نظام سیاسی پارلمانی با توجه به اقتضائات حقوق اساسی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق عمومی، دانشکده حقوق، پردیس فارابی، دانشگاه تهران، قم، ایران

2 کارشناسی ارشد حقوق عمومی، دانشکده حقوق، پردیس فارابی، دانشگاه تهران، قم، ایران

چکیده

سال‌های اخیر ایران شاهد معضلاتی مانند تعارض بین دولت و مجلس، اختلاف میان رهبر و رئیس‌جمهور و... بوده است. برخی صاحب‌نظران معتقدند درصورتی‌که رژیم سیاسی به پارلمانی تغییر کند، بسیاری از این معضلات حل خواهد شد. این پژوهش که به شیوه توصیفی-تحلیلی انجام گرفته ‌است، در پی پاسخگویی به این پرسش است که نقش رهبری در رژیم پارلمانی همراه با اقتضائات این رژیم در حقوق اساسی ایران چیست؟ به‌نظر می‌رسد رژیم پارلمانی فوایدی مثل سیستم مطلوب‌تر جهت اجرای کامل اختیارات ولی‌فقیه را خواهد داشت. اما اجرای رژیم پارلمانی در عین ‌حال با مشکلاتی مثل تضعیف حس مشارکت مردم در اداره حکومت مواجه است. در نتیجه اگرچه ممکن است رژیم پارلمانی به لحاظ نظری با جایگاه ولایت ‌فقیه هماهنگ‌تر به‌نظر برسد، اما برای اجرای آن در کشور ابتدا باید لوازم ضروری آن ایجاد شود، در غیر این صورت تغییر رژیم به پارلمانی نه‌تنها مفید نخواهد بود، بلکه ممکن است ضررهای بیشتری را پدید آورد.

کلیدواژه‌ها


  1. الف) کتاب‌ها و مقالات

    1. اخوان کاظمی، بهرام (1378)، «احزاب، ثبات سیاسی و امنیت»، فصلنامه مطالعات راهبردی، ش4، ص 101-102 و 119.
    2. اسماعیلی، محسن و هادی طحان نظیف (1387)، «تحلیل ماهیت نهاد سیاست‌های کلی نظام در حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران»، پژوهشنامه حقوق اسلامی، سال نهم، ش2، ص108.
    3. بوشهری، جعفر (1384)، حقوق اساسی، تهران: شرکت سهامی انتشار، ج 1 و 2، چ اول.
    4. خمینی موسوی، روح‌الله (1397)، ولایت ‌فقیه، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چ سی‌ودوم.
    5. رستکی، محمدمهدی و علی بابایی‌مهر (1398)، «الگوی رژیم پارلمانی در نظام مبتنی بر حاکمیت الهی و ولایت‌فقیه در جمهوری اسلامی ایران»، مجله مطالعات حقوق عمومی، دوره 49، ش2، ص561 و 563.
    6. سیستانی، سید علی (1394)، الاجتهاد و التقلید و الاحتیاط: تقریرا لابحاث السیدعلی السیستانی، قم: بی‌نا.
    7. شعبانی، قاسم (1373)، حقوق اساسی و ساختار حکومت جمهوری اسلامی ایران، تهران: اطلاعات، چ اول.
    8. اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی (1369)، صورت مشروح مذاکرات شورای بازنگری تهران: اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس، ج 1.
    9. طاهری، محسن (1395)، محشای قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: جنگل، چ اول.
    10. طباطبائی مؤتمنی، منوچهر (1380)، حقوق اساسی (کلیات و رژیم‌های مهم سیاسی)، تهران: میزان، چ اول.
    11. عالم، عبدالرحمن (1382)، بنیادهای علم سیاست، تهران: نشر نی، چ دهم.
    12. غلامی، علی و علی بهادری جهرمی (1392)، «مفهوم، ماهیت و نظارت بر اجرای سیاست‌های کلی نظام»، فصلنامه دانش حقوق عمومی، سال دوم، ش1، ص55.
    13. قاضی، سید ابوالفضل (1382)، حقوق اساسی و نهادهای سیاسی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چ هشتم.
    14. ------------ (1396)، بایسته‌های حقوق اساسی، تهران: میزان، چ پنجاه‌وششم.
    15. لطفی، اسدلله (1389)، حقوق اساسی و ساختار نظام جمهوری اسلامی ایران، تهران: جاودانه، چ اول.
    16. مدنی، سید جلال‌الدین (1366)، حقوق اساسی در جمهوری اسلامی ایران، تهران: سروش، ج3، چ اول.
    17. موسی‌زاده، ابراهیم (1387)، «تأملی در مفهوم ماهیت و جایگاه حقوقی سیاست‌های کلی نظام» مجله حقوق اسلامی، سال پنجم، ش17، ص158 و 172.
    18. مومنی‌راد، احمد و میثم بهدادفر (1396)، «بررسی موانع، زمینه‌ها و راهکارهای پارلمانی شدن نظام جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه حکومت اسلامی، سال بیست‌ودوم، ش2، ص164-163 و 178-177.
    19. مهرپور، حسین (1387)، مختصر حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: دادگستر، چ اول.
    20. هاشمی، سید محمد (1369)، «بررسی تطبیقی و موضوعی بازنگری قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران»، مجله تحقیقات حقوقی، ، ش8، ص161و 172-171.
    21. ----------- (1395)، حقوق اساسی و ساختارهای سیاسی، تهران: میزان، چ سوم.
    22. هریسی‌نژاد، کمال‌الدین (1387)، حقوق اساسی تطبیقی (نظام‌های پارلمانی، ریاستی، مختلط و اقتدارگرا)، تبریز: آیدین، چ اول.

    ب) قوانین

    1. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
    2. قانون اساسی فرانسه.
    3. قانون اساسی ایالات متحده آمریکا.

    ج) ارجاعات از سایت حفظ و نشر آثار رهبر معظم انقلاب

    1. خامنه‌ای، سید علی (17/01/1381)، بیانات در دیدار با اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام.
    2. خامنه‌ای، سید علی (01/03/1398)، بیانات در دیدار با جمعی از دانشجویان.
    3. خامنه‌ای، سید علی (20/07/1390)، بیانات در اجتماع مردم کرمانشاه.