درآمدی بر مفهوم طراحی قانون اساسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار حقوق عمومی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

چکیده

قانون اساسی از مفاهیم کلیدی و پیچیده در دانش حقوق و حقوق اساسی است. طراحی قانون اساسی است به‌منزله یکی از مفاهیم مهم قانون اساسی چندین دهه در محافل آکادمیک مطرح است. در این مقاله کوشش شده است با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی ضمن اشاره‌ای به تاریخچه و معنای این مفهوم، این پرسش بررسی شود که چه اصول و مواردی باید در طراحی قانون اساسی رعایت و درج شود و طراحی قانون اساسی با چه مسائلی روبه‌روست. طبق یافته‌های این تحقیق طراحی درست سبب می‌شود قانون اساسی تا حدود زیادی از مشکلاتی مانند نقض خود، تعارض اصول با همدیگر، ضعف نهادهای سیاسی و غیرقابل اجرا بودن فاصله بگیرد. طراحی قانون اساسی باید در تدوین اولیه قانون اساسی یا اصلاح آن در نظر گرفته شود تا بتوان از پیدایش مشکلات در آینده جلوگیری کرد. طراحی قانون اساسی نمی‌تواند حرف آخر باشد، زیرا بسیاری از مشکلات مانند رابطه قوا با همدیگر، نهادهای موجود در قانون اساسی و نفوذ بازیگران سیاسی در عمل و هنگام اجرا مشخص می‌شوند.

کلیدواژه‌ها


  1. الف) فارسی

    1. آکرمن، بروس (1398)، تفکیک قوای جدید، ترجمه حسن وکیلیان، تهران: نگاه معاصر.
    2. آقایی طوق، مسلم (1392)، تحلیل اقتصادی حقوق (حقوق اساسی)، تهران: خرسندی.
    3. امیرارجمند، سعید (2003)، «جایگاه دین و مذاهب حنفی و جعفری»، درافغانستان به‌سوی قانون اساسی جدید (2003)، مرکز همکاری بین‌المللی، نیویورک: انتشارات دانشگاه نیویورک. ص 39-46.
    4. بارنت، ریدی (1384)، «مشروعیت قانون اساسی» ترجمه عبدالعلی محمدی و کدخدایی، فصلنامه حقوق، ش 70، ص 311-366.
    5. باستانی، ابوالفضل (1390)، «اقتصاد قانون اساسی و انصاف» ، دوفصلنامه سیاست نظری، ش ۱۰.
    6. تمدن جهرمی، محمدحسین (1370)، گفتارهایی در زمینه اقتصاد، علوم اجتماعی و شناخت روش علم، تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی.
    7. تورنهیل، کریس (1392)، «جامعه‌شناسی قوانین اساسی»، فصلنامه گفتگو ، ش 62، ص 121-128.
    8. تییر، کلایف (2003)، «قانون اساسی و مقررات اقتصادی»، در: افغانستان به سوی قانون اساسی جدید (2003)، مرکز همکاری بین‌المللی، نیویورک: انتشارات دانشگاه نیویورک، ص 239-257.
    9. خلف رضایی، حسین؛ منصوریان، مصطفی (1398)، «بایسته‌های حاکم بر فرایند تدوین و تصویب قانون اساسی: مطالعه موردی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران»، دوفصلنامه علمی آموزه‌های حقوقی گواه، سال پنجم، ش 2، پیاپی9 ، ص 1-30.
    10. دولت رفتار، محمدرضا؛ آقایی طوق، مسلم (1394)، وظایف و اختیارات رئیس‌جمهور در جمهوری اسلامی ایران، تهران: مجد.
    11. گروسی، پائولو (1397)، تاریخ قانون در اروپا، ترجمه هنری ملکمی، تهران: آرون.
    12. گانینگ، جیمزپاتریک (1385)، درک دموکراسی: رویکردی بر انتخاب عمومی (تحلیل اقتصادی نهادهای سیاسی)، ترجمه محسن رنانی و محمد خضری، تهران: سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور.
    13. لاگلین، مارتین (1387)، «نظریه مشروطه»، ترجمه محمد راسخ، مجلس و پژوهش، ش 56، ص 145-186.
    14. هلد، دیوید (1397)، مدل‌های دموکراسی، ترجمه عباس مخبر، تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.
    15. مرادخانی،فردین (1400)، «تغییر غیررسمی قانون اساسی (مبانی، مصادیق و رویکردها)»، تحقیقات حقوقی، دوره 24، ش 93، ص 273-302.
    16. میراحمدی، سید حسین (1396)، طراحی تطبیقی قانون اساسی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق عمومی، دانشگاه مازندران.

    ب) انگلیسی 

    1. Alberts ,Susan, Chris Warshaw, and Barry R. Weingast (2012) “Democratization and Countermajoritarian Institutions: The Role of Power and Constitutional Design In Self-Enforcing Democracy” in: Ginsburg. Tom ed (2012) Comparative Constitutional Design. New York,  Cambridge University Press .pp.69-100
    2. Arjomand, Said, ed. (2007). “Constitutionalism and Political Reconstruction.” Op cit in: Leiden: E.J. Brill. Banks, Angela.( 2008). “Expanding Participation in Constitution Making: Challenges and Opportunities”. William and Mary Law Review 49(4).pp1043–69
    3. Bartsit .Igor (2018) “Constitutional Design: Image of Star and Age”. Moscow: State and Law the Russian Presidential Academy of Next Economy and Public Administration. Perm University Herald. Juridical Sciences. 2018. Issue41
    4. Bergman . Torbjörn .(1993)  “Constitutional Design and Government Formation: the Expected Consequences of Negative Parliamentarism”. Scandinavian Political Studies 16(4) pp285 – 304
    5. Ghai, Yash .ed ( 2001 )Autonomy and Ethnicity: Negotiating Competing Claims in Multi-Ethnic States. Cambridge Studies in Law and Society. Cambridge university press
    6. Choudhry .Sujit .ed (2008) Constitutional Design for Divided Societies: Integration or Accommodation? New York : Oxford University Press
    7. Congleton .Roger D. Birgitta Swedenborg. (2006) Democratic Constitutional Design and Public Policy. Analysis and evidence. New York : MIT Press
    8. Dixon Rosalind and Richard Holden.(2012)”Constitutional Amendment Rules. The Denominator Problem.” in: Ginsburg.Tom ed(2012)Comparative Constitutional Design. New York: Cambridge University Press .pp.195-218
    9. Eckert .Julia (201).”Who is Afraid of Legal Transfers?” In : Frankenberg .Gunter ed (2013)Order from Transfer: Constitutional Design and Legal Culture. Edward Elgar publishing .pp.171-188

    10. Elkins.Zachary. Tom Ginsburg. James Melton (2007).” Baghdad, Tokyo, Kabul, ...: Constitution Making in Occupied States.”  William and Mary Law Review, Forthcoming Illinois Public Law Research Paper No. 07-07.pp1-37

    11. Elster .Jon .(2012)”Clearing and Strengthening the Channel of Constitution Making”. in: Ginsburg.Tom ed(2012)Comparative Constitutional Design. New York, Cambridge University Press .pp. 15-30

    12. Elster, Jon. (1995). “Forces and Mechanisms in the Constitution-Making Process.” Duke Law Journal 45. pp364–96.

    13. Ferejohn .John . Pasquale Pasquino.(2012) “Constitutional Adjudication, Italian Style”. in: Ginsburg.Tom ed(2012)Comparative Constitutional Design. New York, Cambridge University Press .pp: 294-316

    14. Frankenberg .Gunter ed (2013) Order from Transfer: Constitutional Design and Legal Culture. Cheltenham :Edward Elgar publishing

    15. Ginsburg .Tom. Rosalind. Dixon.(2011) “Deciding not to decide: Deferral in constitutional design. “International Journal of Constitutional Law”, Volume 9, Issue 3-4.pp636–672

    16. Ginsburg, Tom, Zachary Elkins, and James Melton(2012) “Do Executive Term Limits Cause Constitutional Crises?” in: Ginsburg.Tom ed(2012)Comparative Constitutional Design. New York, Cambridge University Press.pp.350 -379

    17. Ginsburg. Tom ed(2012) Comparative Constitutional Design. New York, Cambridge University Press.

    18. Holmes, Stephen, (1995). Passions and Constraint.On the Theory of Liberal Democracy. Chicago: University of Chicago press

    19. Horowitz, Donald L.,(2000) “Constitutional Design: An Oxymoron?” in” Ian Shapiro, Stephen Macedo :Designing Democratic Institutions. New York: New York University Press

    20. Horowitz. Donald (1991) A Democratic South Africa?: Constitutional Engineering in a Divided Society. Berkeley university of California press

    21. Horowitz. Donald (2002) “Constitutional Design: Proposals Versus Processes”. In: Andrew Reynolds ed The Architecture of Democracy: Constitutional Design, Conflict Management, and Democracy. Oxford University Press. Pp15-36

    22. Irving. Helen(2008)Gender and the Constitution: Equally and to Constitution and Design . New York: Cambridge university press

    23. Kantorowicz .Hermann (1927)”The New German Constitution in Theory and Practice” Economica . No. 19 pp. 37-62

    24. Legrand, Pierre (1997) “The Impossibility of ‘Legal Transplants’”. Maastricht Journal of European and Comparative Law. No 112.pp111-124

    25. Lerner. Hana, Ash, Bali (2016) “Constitutional Design Without Constitutional Moment: Lesson from Religiously Divided Societies”. Cornell international law journal. vol 49. issue 2- article 1 .pp227-308

    26. Lerner.Hanna(2011) Making Constitutions in Deeply Divided Societies. Cambridge university press.

    27. ley roy. Katy – Chery Sounders, ed (2006) Legislature, Executive, and Judicial Government in Federal Country. McGill-Queen's University Press

    28. Lijphart, Arend (1977). Democracy in Plural Societies: A Comparative Exploration. New Haven: Yale University Press

    29. Lijphart. Arend(2004).”Constitutional Design for Divided Societies”. Journal of Democracy. Vol15. No 2. pp96-109

    30. Lijphart. Arend(2012) Patterns of Democracy: Government Forms and Performance in Thirty-six Countries, Second Edition. New Haven: Yale University Press, 2012

    31. Lijphart.Arend(1992) Parliamentary Versus Presidential Government. Oxford: Oxford University Press

    32. Linz, Juan J(1994). “Presidential or Parliamentary Government: Does it Make a Difference?” in: Juan J. Linz and Arturo Valenzuela. Ed. The Failure of Presidential Democracy: Comparative Perspectives, Vol. 1. Baltimore: Johns Hopkins University Press.

    33. Linz, Juan J.(1990) “The Perils of Presidentialism.” Journal of Democracy. Volume 1, Number 1 :pp51–69.

    34. Londau .Doul . Rosalind .Dixon.(2018) ”Tiered Constitutional Democracy.” George Washington law review. vol 86.pp 438-512

    35. Lutz .Donald .(2006) Principal Constitutional Design. New York: Cambridge university press

    36. Mendez .Mario (2017). “Constitutional Review of Treaties: Lessons for Comparative Constitutional Design and Practice”. International Journal of Constitutional Law, Volume 15, Issue 1. Pp84-109

    37. Michaels .Ralf (2013) “One Size Can Fit All. Some Heretical Thoughts on the Mass Production of Legal Transplants.” In: Frankenberg. Gunter ed (2013) Order from Transfer: Constitutional Design and Legal Culture. Edward Elgar publishing .pp 56-80

    38. Murphy ,Walter (2007) Constitutional Democracy: Creating and Maintaining a Just Political Order (The Johns Hopkins Series in Constitutional Thought) Baltimore: Johan Hopkins University press

    39. Peerenboom .Randall, Social Foundations of China’s Living Constitution.(2012) in: Ginsburg.Tom ed(2012)Comparative Constitutional Design. New York, Cambridge University Press.pp. 138- 163

    40. Pitkin.Hannah F (1987) “The Idea of a Constitution” Journal of Legal Education. No37.pp167–9

    41. Posner, Eric, Adrian Vermeule(2012) “Tyrannophobia”. in: Ginsburg.Tom ed(2012)Comparative Constitutional Design. New York, Cambridge University Press .pp317-349

    42. Prempeh . HKwasi (2013)”Constitutional autochthony and the invention and survival of “absolute presidentialism” in postcolonial Africa”. in: Frankenberg .Gunter ed (2013)Order from Transfer: Constitutional Design and Legal Culture. Edward Elgar publishing.pp.209-237

    43. Reynold .Andrew. ed (2002) The architecture of democracy, constitutional design: conflict management and democracy. New York: Oxford University Press

    44. Scheppele .Kim Lane ( 2008) “A Constitution Between Past and Future” .Willian and Mery law review. Volume 49 .issue4. Article11.p 2377,1407)

    45. Schneider, Edward (2006 ) Crafting Constitutional Democracies: The Politics of Institutional Design . New york: Rowman and Littlefield

    46. Selassie, Bereket Habte(2002)”The Eritrean Experience in Constitution Making: The Dialectic of Process and Substance.” In: Reynold .Andrew. ed (2002) The Architecture of Democracy, Constitutional Design: Conflict Management and Democracy. New York: Oxford University Press

    47. Shack .sidney.(2005)Borrowing constitutional design. constitutional law in Weimar Germany and the French fifth republic, New Jersey : Princeton university

    48. Shugart .Matthew . (2005) “Comparative Executive–Legislative Relations: Hierarchies vs. Transactions in Constitutional Design”. In: R.A.W. Rhodes, Sarah Binder, and Bert Rockman (2007) Oxford Handbook of Political Institutions, Oxford University Press

    49. Shugart .Matthew. (1992)Presidents and Assemblies: Constitutional Design and Electoral Dynamics. Cambridge university press.

    50. Sunstein, Cass. (2001). Designing Democracy: What Constitutions Do. New York: Oxford University Press.

    51. Tohidipur.Timo(2013). Comparative Constitutional Studies and the Discourse on Legal Transfer.” In : Frankenberg .Gunter ed (2013)Order from Transfer: Constitutional Design and Legal Culture. Edward Elgar publishing.pp 29-35

    52. Vermeule .Adrian,(2004) “The Constitutional Law of Congressional Procedure”, University of Chicago Law Review. Vol. 71 : Iss. 2 , Article 1.

    53. Waldron,Jeremy(1999), Law and Disagreement. New York: Oxford. University Press

    54. Watson, Alan(1974) Legal Transplants: An Approach to Comparative Law. Edinburgh:Scottish Academic Press

    55. Watson, Alan(2000a) Law Out of Context. Athens: University of Georgia Press

    56. Watson, Alan(2000b) “Legal Transplants and European Private Law” Electronic Journal of Comparative Law. vol4. no4 http://www.ejcl.org/ejcl/44/44-2.html

    57. Wicks .Elizabeth .(2006)The Evolution of a Constitution: Eight Key Moments in British Constitutional History, oxford: Hart publishing

    58. Williams, Susan (2009), Constituting Equality: Gender Equality and Comparative Law .Cambridge University Press