بایسته‌های حقوقی تفویض اختیار صلاحیت‌های رئیس‌جمهور به معاونان در نظام حقوق اساسی ایران با نگاهی به نظرهای شورای نگهبان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار حقوق عمومی، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، تهران، ایران

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد معارف اسلامی و حقوق عمومی، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران

چکیده

رئیس‌جمهور مطابق اصل 124 قانون اساسی می‌تواند انجام برخی وظایف قانونی خود را تفویض کند. معاونت‌های ریاست‌ جمهوری به اعتبار ماهیت وظایف و اختیاراتشان به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ معاونت‌هایی که فقط عهده‌دار امور معاونت هستند که ماهیت اختیار آن‌ها، تفویضی است و معاونت‌هایی که ریاست دستگاه یا سازمان‌های تحت نظارت رئیس‌جمهور را نیز بر عهده دارند که ماهیت وظایف آن‌ها ذاتی است. سؤال این پژوهش آن است که معاونان، کدام‌یک از وظایف رئیس‌جمهور را می‌توانند عهده‌دار شوند و بایسته‌های حقوقی حاکم بر این مسئله چیست؛ امری که نوشتار حاضر با رویکرد توصیفی- تحلیلی و با توجه به نظرهای شورای نگهبان درصدد پاسخ به آن است. یافته‌ها بیانگر آن است که رئیس‌جمهور می‌تواند وظایف خویش به‌غیر از وظایف اصلی و قائم به شخص را با رعایت شرایط تفویض اختیار واگذار کند؛ رئیس‌جمهور از صلاحیت انحصاری تعیین وظایف و اختیارات معاونت‌های ریاست ‌جمهوری برخوردار است؛ مسئولیت سیاسی شامل معاونان رئیس‌جمهور نمی‌شود، اما مجلس می‌تواند از را‌ه‌های دیگر بر معاونان رئیس‌جمهور نظارت کند و در عین حال معاونان رئیس‌جمهور مسئولیت اداری و قضایی دارند.

کلیدواژه‌ها


  1. فارسی

    الف) کتاب‌ها و مقالات

    1. امامی، محمد؛ استوار سنگری، کوروش (1389)، حقوق اداری، تهران: میزان، ج 1، ‌چ دوازدهم.
    2. انصاری، ولی‌الله (1374)، کلیات حقوق اداری، تهران: میزان.
    3. برزگر خسروی، محمد؛ علم‌الهدی، سید حجت‌الله (1390)، «انجام امور اجرایی از طریق معاونان رئیس‌جمهور به‌جای وزارتخانه‌ها»، نگاهی به ابعاد حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران پیرامون جایگاه و حوزه صلاحیت قوه مجریه، تهران: معاونت پژوهشی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
    4. صفایی‌فر، احمد (1385)، «بررسی واگذاری وظایف قانونی رئیس‌جمهور به معاونین»، دادرسی، ش 60.
    5. طباطبائی مؤتمنی، منوچهر (1387)، حقوق اداری، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، چ چهاردهم.
    6. لطفی، حسن (1391)، «ضوابط تعیین و جایگاه نمایندگان ویژه و معاونان رئیس‌جمهور»، مجموعه مقالات ارائه‌شده در اولین همایش ملی قوه مجریه در حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: دانشگاه شهید بهشتی، ص 598-616.

    ب) قوانین و نظرهای شورای نگهبان

    1. قانون اساسی.
    2. قانون محاسبات عمومی کشور مصوب 1366/6/1.
    3. نظر تفسیری شماره 1619 مورخ 1363/7/3 شورای نگهبان.
    4. نظر تفسیری شماره 101262 مورخ 1365/12/2 شورای نگهبان.
    5. نظر تفسیری شماره 4214 مورخه 1360/11/1 شورای نگهبان.
    6. نظر تفسیری شماره 91/30/47142 مورخ 1391/4/12 شورای نگهبان.
    7. نظر مشورتی شماره 5477 مورخ 1372/8/23 شورای نگهبان.