امکان‌سنجی. الگوی مطلوب حوزه‌بندی انتخابات مجلس شورای اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق، دانشکده حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

2 دانشجوی دکتری حقوق عمومی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

در کشور ما حوزه‌بندی انتخاباتی به‌صورت شهرستانی است و در برخی حوزه‌ها چند شهرستان همجوار یک حوزه را تشکیل می‌دهند. در حوزه‌بندی شهرستانی، مشکلاتی همچون تأثیر زیاد تعصبات قومی و مذهبی وجود دارد. برای جلوگیری از این مشکلات، برخی، «حوزه‌بندی استانی» را پیشنهاد کرده‌اند. این راهکار اگرچه موجب کاهش تأثیر عوامل مذکور و راه‌یابی افراد باتجربه‌تر به مجلس می‌شود، ولی امکان شناخت مردم را از کاندیداها کمتر و ارتباط مردم را با نمایندگان مجلس کاهش می‌دهد. در این تحقیق با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، به این پرسش اصلی پاسخ داده شده است که راهکار مطلوب برای حوزه‌بندی انتخابات مجلس شورای اسلامی چیست؟ یافته‌های تحقیق در پی ارائه روشی در این خصوص است. راهکاری نو و بدیع در حوزه‌بندی انتخابات مجلس با عنوان «حوزه‌بندی شهرستانی- منطقه‌ای» ارائه شده است؛ به‌صورتی که با افزایش 40 نفری تعداد نمایندگان کنونی مجلس، حوزه‌های انتخابیه منطقه‌ای که شامل چند استان همجوار است، اختصاص داده شود. کرسی‌های جدید نمایندگی به‌طور تقریباً مساوی بین 80 میلیون جمعیت کشور تقسیم شود و چند استان همجوار با هم و به نسبت مجموع جمعیتشان از جمعیت کل کشور، علاوه‌بر نمایندگان شهرستانی فعلی، دارای تعدادی نماینده منطقه‌ای نیز شوند.

کلیدواژه‌ها


  1. ارشدنژاد، شهرام (1380)، قانون اساسی ایالات ‌متحده آمریکا، تهران: گیل، چ اول.
  2. اکبری، قاسم؛ راستی، عمران؛ میکانیکی، جواد (1395)، «استانی شدن انتخابات؛ تمرکزگرایی و تمرکززدایی، با تأکید بر حوزه‌های انتخابیه استان خراسان جنوبی»، فصلنامه علمی ترویجی مطالعات فرهنگی-اجتماعی خراسان، سال یازدهم، ش 1.
  3. احمدی‌پور، زهرا؛ حافظ‌نیا، محمدرضا؛ خوجم لی، عبدالوهاب (1390)، «تحلیل حوزه‌های انتخابی استان گلستان بعد از انقلاب اسلامی»، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال هفتم، ش1.
  4. اداره کل امور انتخابات (1390)، مجموعه قوانین انتخاباتی مجلس شورای اسلامی، تهران: انتشارات شورای نگهبان، چ اول.
  5. پژوهشکده شورای نگهبان (1394)، اظهارنظر مجمع مشورتی حقوقی در خصوص طرح استانی- شهرستانی شدن حوزه‌های انتخابیه مجلس شورای اسلامی، کد گزارش 9404018، تیرماه 1394.
  6. تقی‌زاده، جواد؛ ضرغامی، شبیر (1388)، «استانی شدن انتخابات مجلس شورای اسلامی»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال چهارم، ش 4.
  7. رضایی، سوده (1394)، «ارائه مدل شناورسازی مرز حوزه‌های انتخابیه در انتخابات مجلس شورای اسلامی بر مبنای افزایش سرمایه اجتماعی»، فصلنامه سیاست‌های راهبردی و کلان، سال سوم، ش 10.
  8. رستگار شریعت‌پناهی، شهرزاد (1396)، مطالعه تطبیقی نظام‌های انتخاباتی 6 کشور اروپای شرقی، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، شماره مسلسل 15407.
  9. ریاست جمهوری، سازمان برنامه ‌و بودجه، مرکز آمار ایران (1396)، گزیده نتایج عمومی سرشماری نفوس و مسکن 1395، چ اول، تهران: انتشارات دفتر ریاست، روابط عمومی و همکاری‌های بین‌المللی مرکز آمار ایران.
  10. رینولدز اندره (1386)، «طراحی نظام‌های انتخاباتی»، ترجمة حسین نبی‌لو، اطلاع‌رسانی حقوقی، دوره جدید سال ششم، ش 12.
  11. راجی، سید محمدمهدی (1389)، قانون انتخابات مجلس فرانسه، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، چ اول.
  12. زرافشان، محمدهادی؛ حسینی‌پور اردکانی، سید مجتبی (1396)، مجموعه قوانین و مقررات انتخابات، ویراست چهارم، تهران: انتشارات پژوهشکده شورای نگهبان، چ دوم.
  13. قاضی شریعت‌پناهی، ابوالفضل (1372)، حقوق اساسی و نهادهای سیاسی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چ چهارم.
  14. گلشن‌پژوه، محمودرضا (1388)، بررسی تطبیقی نظام‌های انتخاباتی، تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات ابرار معاصر تهران، چ اول.
  15. گودوین گیل، گای اس (1386)، انتخابات آزاد و منصفانه در حقوق و رویه‌های بین‌المللی، ترجمه سید جمال سیفی، سید قاسم زمانی، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش، چ دوم.
  16. محمدی، حسن (1396)، «آسیب‌شناسی حوزه‌بندی انتخابات مجلس شورای اسلامی»، مطالعات سیاسی حقوق و فقه، بهار 96، دوره 3، ش 1/1.
  17. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (1392)، مقدمه‌ای بر استانی شدن انتخابات مجلس شورای اسلامی، کد مسلسل 13380.
  18. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (1381)، گزارش نشست تخصصی درباره طرح استانی شدن حوزه‌های انتخابیه، شماره مسلسل 6583.
  19. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (1389)، نگاهی به نظرات موافقان و مخالفان استانی شدن حوزه‌های انتخابیه در انتخابات مجلس شورای اسلامی، شماره مسلسل 10632.
  20. مرکز تحقیقات شورای نگهبان (1383)، مجموعه نظرات شورای نگهبان در مورد مصوبات مجلس شورای اسلامی، دوره ششم، سال سوم، چ اول، تهران: دادگستر.
  21. مولائی، آیت (1398)، جزوه نظام‌های انتخاباتی، کارشناسی ارشد رشته حقوق عمومی، دانشگاه بوعلی سینا.
  22. نژاد خلیلی، مهدی (1393)، پیامدهای استانی شدن انتخابات مجلس بر تکوین احزاب سیاسی، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، شماره مسلسل 13676.
  23. نوحه‌خوان، حامد (1391)، «معیارهای تقسیمات کشوری در دوره پهلوی»، فصلنامه علمی، تخصصی خردنامه، پاییز، ش 9.
  24. یوسفی، صفر (1385)، «دموکراسی چیست»، روزنامه شرق، 12 تیر، ش 798.

ب) لاتین

  1. Dowse, E.R, Hughes, A. j. (1974), Political Sociology, Vol. 7, No 2, London: Wiley.
  2. Katz, Richard. S (1997), Democracy and Elections, New York and Oxford: Published to Oxford Scholarship Online.

اسناد الکترونیک

  1. نتایج انتخابات مجلس شورای اسلامی، سایت وزارت کشور جمهوری اسلامی ایران،https://www.moi.ir، آخرین مراجعه: 6/2/1399.
  2. یازده دوره انتخابات ریاست جمهوری در یک نگاه، سایت خانه ملت خبرگزاری مجلس شورای اسلامی، https://www.icana.ir، آخرین مراجعه: 14/2/1400.