مسئولیت مدنی ناشی از نقض اعتماد به اعلام‌ها و تصمیمات دولت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه حقوق خصوصی و اسلامی دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

2 استادیار، گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

3 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

چکیده

رشد همزمان دولت رفاه و جامعه اطلاعاتی، موجب دگرگونی ماهیت رابطه بین دولت و شهروندان شده است. تصمیم و اعلام‌های اداری در زندگی اشخاص، مؤثر بوده و مردم با اعتماد و اتکای به آن‌ها برنامه‌ریزی، اقدام و هزینه‌ می‌کنند یا فرصت‌هایی را از دست می‌دهند. با عدول دولت از تصمیم یا اعلام‌های خود، تمام یا بخشی از برنامه‌ریزی، اقدام و هزینه اشخاص یا فرصت‌های ازدست‌رفته بیهوده و بی‌حاصل می‌شود. در چنین مواردی با اثبات تقصیر می‌توان حکم به جبران خسارت علیه دولت صادر کرد. مسئولیت دولت در مقابل شهروندان از نوع قهری و با احراز رابطه سببیت، دولت ملزم به جبران زیان است. در زیان‌های مستقیم، توجیه مسئولیت دولت دشوار نیست، اما در خصوص از دست دادن موقعیت‌ها و اقداماتی که با اتکا به تصمیم یا اعلام دولت انجام می‌گیرد و با عدول دولت از آن‌ها ممکن است به زیان شهروندان منجر شود، توجیه مسئولیت دولت دشوار، ولی ممکن به‌نظر می‌رسد. هدف مسئولیت مدنی ناشی از نقض اعتماد در راستای حمایت از انتظارات مشروع آن است که طرف زیان‌دیده حداقل در موقعیتی قرار گیرد که اگر چنین تصمیمی اتخاذ یا اعلامی از سوی دولت نبود، در آن موقعیت قرار داشت.

کلیدواژه‌ها


الف: فارسی
1. افتخارجهرمی، گودرز و مرتضی شهبازی‌نیا (1383)، «بررسی قاعده استاپل در حقوق انگلیس و آمریکا»، مجله حقوقی، ش3، صص 5-73.
2. امامی، محمد و کورش استوار سنگری (1397)، حقوق اداری، تهران: میزان، چ بیست‌ودوم، ج 1.
3. بابازاده، وحید و اسدالله یاوری (1393)، «مفهوم صلاحیت گزینشی در آرای دیوان عدالت اداری»، فصلنامه تحقیقات حقوقی تطبیقی ایران و بین‌الملل، دوره 7، ش 25، صص 1-32.
4. بادینی، حسن (1383)، «هدف مسئولیت مدنی»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ش 66، صص 55-113.
5. زارعی، محمدحسین و مسیح بهنیا (1390)، «تأملی بر امکان اعمال اصل انتظار مشروع در دیوان عدالت اداری»، فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد، سال بیستم، ش 61، صص 153-189.
6. زارعی، محمدحسین (1385)، «امنیت قضایی»، پروژه تحقیقاتی، تهران: معاونت فقهی و حقوقی مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام.
7. شعاریان، ابراهیم (1390)، «جبران خسارت معنوی ناشی از نقض قرارداد»، مجله تحقیقات حقوقی، ش 54، صص 367-416.
8. شونبرگ، سورن (1387)، «انتظارهای مشروع در حقوق اداری»، ترجمه احمد رنجبر، تهران: میزان، چ اول.
9. صدرالحفاظی، نصراله (1372)، نظارت قضایی بر اعمال دولت در دیوان عدالت اداری، تهران: شهریار، چ اول.
10. صفایی، سید حسین و حبیب‌الله رحیمی (1392)، مسئولیت مدنی (الزامات خارج از قرارداد)، تهران: سمت، چ پنجم.
11. طالب احمدی، حبیب (1392)، «مسئولیت پیش قراردادی»، تهران: میزان، چ اول.
12. طباطبایی مؤتمنی، منوچهر (1387)، حقوق اداری تطبیقی، تهران: سمت، چ چهاردهم.
13. غمامی، مجید (1376)، مسئولیت مدنی دولت نسبت به اعمال کارکنان خود، تهران: دادگستر، چ اول.
14. کاتوزیان، ناصر (1383)، قواعد عمومی قراردادها، تهران: شرکت سهامی انتشار، چ ششم، ج 2.
15. ---------- (1386)، الزام‌های خارج از قرارداد: ضمان قهری، تهران: دانشگاه تهران، چ ششم، ج اول.
16. ---------- (1380)، مقدمه علم حقوق، تهران: شرکت سهامی انتشار، چ بیست‌وهشتم.
17.کاظمی، محمود (1380)، «نظریه از دست دادن فرصت در مسئولیت مدنی»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ش 53، صص 185-228.
18. موسی‌زاده، رضا (1381)، حقوق اداری 1 و 2، تهران: میزان، چ چهارم.
19. نعمت‌اللهی، اسماعیل (1397)، «منافع سه‌گانه در خسارت‌های قراردادی»، پژوهش‌های حقوق تطبیقی، دوره 22، ش 3، صص 163-189.
20. واعظی، سید مجتبی (1394)، «معیار عمل حاکمیت در حقوق اداری ایران»، مطالعات حقوقی، دوره 7، ش 2، صص 200-220.
21. یزدانیان، علیرضا (1386)، حقوق مدنی، قواعد عمومی مسئولیت مدنی، تهران: میزان، چ اول، ج1
 
ب: لاتین
 
1. Barak-Erez, Daphne (2005), “The Doctrine of Legitimate Expectations and the Distinction between the Reliance and Expectation Interests”, European Public Law, Vol. 11, Issue 4.شماره صفحات مقالات نوشته
2. Caldwell, J.L. (1986), "Discretionary remedies in administrative law" 6 Otago L.
3. Craswell, R. (1996), Offer, Acceptance, and Efficient Reliance, available at: http://chicagounbound.uchicago .edu/ journal_articles
4.Fuller.L.L & Perdue, William R, (1936), The Reliance Interest in Contract Damages; available at: cisgw3.law.pace.edu.
5.James Hollyman, Robert (1999), liability and Reliability the reliance interest in
negligence damages, available
at:https://tspace.library.utoronto.ca/bitstream/1807/14949/1/MQ46029.pdf.
6.Jaffey,P. (1997), A new veersion of reliance theory, Perdue; William R and Fuller. Lon; The Reliance Interest in Contract Damages; available at: http://www.cisg.law.pace.edu.
7.Jim, Leitzel, (1989), Reliance And Contract Breach, available at: http://scholarship.law.duke.edu.
8.Knight, Dean.R ,(2004), Estopple (principles?) in Public Law: The Substantive Protection in Legitimate Expectations, a thesis for degree of Master of Laws, The University of British Columbia.
9.Paul Craig, (1992), Legitimate Expectations: A Conceptual Analaysis, the law quarterly review, available at: https://www.trans-lex.org/123200,
10.Slawson W. David (2003), Why Expectation Damages for Breach of Contract Must Be the Norm: A Refutation of the Fuller and Perdue "Three Interests" Thesis, available at:https:// digitalcommons.unl.edu/nlr
11.Thomas,Robert (2012), The Protection of Legitimate Expectations in UK Administrative Law, A paper prepared for a conference entitled “The Protection of Legitimate Expectations under Administrative Law" University of Bergen, Norway.
12.Wade (H. W. R.) Henry William Rawson & Forsyth Christopher (2004), Administrative law, ninth Edition ,New York: Oxford University Press 2004.