نیروهای مسلح و صلاحیت مقابله با تروریسم تکفیری منطقه براساس قانون اساسی جمهوری اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار حقوق بین‌الملل دانشگاه صنعتی مالک اشتر، تهران، ایران

2 کارشناس ارشد حقوق بین‌الملل دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی، اصفهان، ایران

چکیده

مسئله حضور نیروهای مسلح جمهوری اسلامی به‌عنوان کنش‌گری فعال در مخاصمات مسلحانه منطقه غرب آسیا به‌ویژه عراق و سوریه در مبارزه با تروریسم تکفیری محل مناقشه بسیاری چه در محافل سیاسی و حقوقی بین‌المللی و چه در میان افکار عمومی داخلی بوده است. این امر به‌طور خاص هنگامی اهمیت بیشتری می‌یابد که جمهوری اسلامی نقش تعیین‌کننده‌تری نسبت به کشورهای درگیر داشته و به بیانی، بازیگر اصلی تحولات چند سال اخیر نام گرفته است. نظر به ممنوعیت توسل به زور در مناسبات بین‌المللی که هدف اصلی شکل‌گیری نظام حقوقی معاهدات و سازمان‌های بین‌المللی و زمینه‌ساز تأسیس سازمان ملل متحد است، منحصر به دفاع مشروع از سرزمین تعیین‌شده، چگونه می‌توان ایفای نقش نیروهای مسلح جمهوری اسلامی در مخاصمات مسلحانه خارج از مرزهای سرزمینی را براساس مفاد قانون اساسی جمهوری اسلامی توجیه کرد. ظرفیت‌های قانون اساسی و اصول مندرج در آن چگونه با اصول اساسی حقوق بین‌الملل از جمله حق حاکمیت برابر، حق تعیین سرنوشت و اصل منع مداخله در امور داخلی سایر کشورها تطابق می‌یابد. از دریچه نگاهی توصیفی-تحلیلی با بهره‌مندی از منابع کتابخانه‌ای در پی پاسخگویی به این پرسش‌ها هستیم. آنچه بررسی‌ها در این مقال ارائه می‌دهد این است که قانون اساسی جمهوری اسلامی که خود ثمره مبارزات حاصل از یک انقلاب بنیادین، با داعیه تمدن‌سازی دین‌مدارانه است، مسیر مشروعیت‌بخشی به مشارکت در مبارزه با تروریسم تکفیری، دفاع از مسلمان و مظلوم را از مجرای آموزه‌های دینی، تأمین منافع ملی و دفاع مشروع هموار ساخته است.

کلیدواژه‌ها


  1. الف: فارسی

    1.آدمی، علی؛ کشاورز مقدم، الهام (1394)، «جایگاه مجموعه امنیتی محور مقاومت در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال چهارم، ش14، صص 1-19.
    2. ایرنا (1396)، عملیات لانه زنبور به پایان نرسیده است، 24 اردیبهشت 1396، کد خبر: 82529272.
    3. بهشتی، محمد (1378)، فرهنگ صبا، نشر صبا.
    4. پوردستان، احمدرضا (1398)، با بالگرد بالای سر داعش رفتم، خبرگزاری تسنیم، 13 مهر 1398.
    5. جعفری، سید اصغر (1392[الف])، دیپلماسی دفاعی در اندیشه‌های امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی)، تهران: انتشارات دانشگاه صنعتی مالک اشتر.
    6. ------------- (1392[ب])، تحلیل ابزارها و روش‌های ممنوعه در جنگ از دیدگاه اسلام و حقوق بین‌الملل بشردوستانه، تهران: انتشارات دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
    7. چامسکی، نوام (1397)، داعش چگونه متولد شد؟، خبرگزاری آنا، 20 شهریور 1397، کد مطلب: 170550
    8. روحی، نبی‌الله (1393)، «مبانی اعتقادی تروریسم تکفیری»، فصلنامه آفاق امنیت، دوره 7، ش 23، پاییز، صص 5-36.
    9. رئیسی دزکی، لیلا؛ کفاش نیری، محمد (1393)، «تأثیر جهانی شدن حقوق بشر بر اصل عدم مداخله: با تأکید بر بحران سوریه»، فصلنامهتحقیقات سیاسیبین‌المللی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا، ش 21، زمستان، صص 31-61.

    10. دهقان، حسین؛ جعفری، سید اصغر (1398)، مبانی و اصول دفاعی - امنیتی از دیدگاه امام خمینی (ره) و امام خامنه‌ای (مدظله)، تهران: انتشارات دانشگاه صنعتی مالک اشتر.

    11. سیدنژاد، سید باقر(1392)، «سلفی‌گری در عراق و تأثیر آن بر جمهوری اسلامی»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال سیزدهم، ش 1.

    12. سیمبر، رضا؛ قاسمیان، روح‌اله (1393)، «مؤلفه‌های اساسی محیط امنیتی ایران و سوریه»، فصلنامهپژوهش‌هایراهبردیسیاست، سال سوم، ش 9، تابستان، شماره پیاپی 39.

    13. ضیایی بیگدلی، محمدرضا (1396)، حضور نظامی در خاک عراق از منظر حقوقی؛ ایران می‌تواند آمریکا نه، نشست مشترک دانشگاه علامه طباطبائی با دانشکده حقوق و علوم اجتماعی پواتیه فرانسه، تهران، دانشگاه علامه طباطبائی ر.ک: atnanews.ir، کد خبر: 81709، تاریخ: 10/02/1396.

    14. ضیایی، سید یاسر؛ یدائی امناب، محسن (1395)، «مداخله نظامی خارجی در مخاصمات مسلحانه غیربین المللی از منظر حقوق بین‌الملل: بررسی وضعیت عراق، سوریه، یمن و بحرین»، فصلنامه آفاق امنیت، سال هشتم، ش 32، پاییز، صص 123-151.

    15. قاسمی، بهرام (1396)، خبرگزاری مهر، ۲۱ بهمن ۱۳۹۶، کد خبر: 96112112122.

    16. قاسمی، غلامعلی (1395)، «چالش‌های اصل عدم مداخله و جایگاه آن در حقوق بین‌الملل»، فصلنامهآفاقامنیت، سال نهم، ش 33، صص 144-172.

    17. قائمی خوشبین، علی؛ باغانی، فرحناز (1397)، «ریشه‌های فکری داعش»، تاریخ‌نامه خوارزمی، دانشگاه خوارزمی، سال ششم، ش23، پاییز، ص 104.

    18. قربانی لاهیجی، مسعود (1396)، مجموعه قوانین و مقررات نیروهای مسلح، تهران: چتر دانش.

    19. هاشمی، سید محمد (1396)، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: میزان.

    20. نظرپور، مهدی (1386)، جایگاه نیروهای مسلح در نظام جمهوری اسلامی ایران، مجله حصون، ش 11، بهار، صص 136-162.

     

    ­ب: لاتین

    1. Crawford James (2003), Responsibility of States for Internationally Wrongful Acts 2001, Cambridge University Press.
    2. Clinton, Hillary, (2009), Hillary Clinton: We Created Alqaeda, at: www.globalresearch.ca, Jun,2013,5337222)
    3. Haley, Nikki (US Ambassador to the United Nations), 2018, interview with Fox News. at; www.foxnews.com, Sun Apr 15, 2018 
    4. Kerry, John (2015), Russia carries out first air strikes in Syria, at:http://www.aljazeera.com/news/2015/09/russian-carries-air-strikessyria-150930133155190.html
    5. Macron, Emmanuel (2018), macron-trump-hold-joint-press-conference-at-Whitehouse, at: www.cbsnews.com
    6. Wikileaks, 2016, at: www.geopolitica.ru/en/news/wikileaks-clinton-armed-isis, Oct,6,2016