سیاست تقنینی حاکم بر نظام اداری ایران «با نگاهی به قانونگذاری در زمینه نهادهای عمومی غیردولتی»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق دانشگاه بوعلی سینا

2 مربی گروه حقوق دانشگاه پیام نور مرکز بهشهر

3 کارشناس ارشد حقوق عمومی دانشگاه بوعلی سینا

چکیده

در نظام‌های مبتنی بر دموکراسی پارلمان نقش برتری در کنترل روابط قوا با یکدیگر و همچنین با شهروندان دارد. در کشور ما برداشت از این برتری بر مبنای سنت مشروطه‌خواهی ایرانی به شکلی رقم خورده که مطابق اصل 71 قانون اساسی، قانونگذاری در عموم مسائل، به‌خصوص مسائل اداری را حق مجلس شورای اسلامی قرار داده است. اما این نقش‌آفرینی قوه مقننه در کنترل تصمیمات و اقدامات اداری قوه اجرایی، لزوماً به قانونمندی اداره و حفظ کارکردهای مطلوب آن منتهی نشده است. گستره فزاینده قوانین وضع‌شده همراه با مقررات‌گذاری متنوع دولت، ستادها و شوراهای تصمیم‌گیر در این عرصه، نه‌تنها توان نظام اداری کشور را در تأمین کارامد و به‌روز خدمات عمومی جامعه با چالش مواجه کرده، بلکه در زمینه مسائل اداری از جمله صلاحیت کارکردی، نظام استخدام، مالی، اداری و غیره نیز ابهامات فراوانی را برای این نظام ایجاد کرده و در نهایت کنترل‌پذیری قدرت اداره ایرانی را با ناکارامدی مواجه ساخته است. با این توصیف تحقیق فرارو سعی دارد ضمن بیان مختصری از علل این ناکارامدی، تأثیرات آن را بر نظام اداری با بررسی نمونه‌ای مسائل مختلف حقوقی نهادهای عمومی غیردولتی نشان داده و راهکارهایی را در این خصوص ارائه دهد.

کلیدواژه‌ها


  1. الف: فارسی

    1. باباجانی، جعفر (1384)، «تحلیلی نظری پیرامون سیستم نظارت مالی کشور از منظر پاسخگویی»، مجله بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، ش 31.
    2. بداغی، فاطمه و همکاران (1389)، حقوق شوراهای اداری، تهران، معاونت حقوقی ریاست جمهوری.
    3. جعفری‌ندوشن، علی‌اکبر و حسین زارعی محمودآبادی (1382)، تجدیدنظرهای چندگانه در قانون اساسی مشروطه، تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چ اول.
    4. جلالی، محمد و قاسم‌علی صداقت (1395)، «بررسی مبانی اعتبار دموکراتیک نظارت اساسی»، فصلنامه دانش حقوق عمومی، ش 15.
    5. درویشی، بابک و امیرعلی زینالی‌اقدم (1393)، «ماهیت ضمانت اجرای اداری در نظام حقوقی ایران»، مجله تحقیقات حقوقی آزاد، ش 3.
    6. دفتر بررسی‌های اقتصادی (1379)، «بررسی عملکرد وزارت امور اقتصادی و دارایی»، نشریه مجلس و پژوهش، ش 3.
    7. دفتر مطالعات برنامه و بودجه (1393)، بودجه‌ریزی در ایران (مسائل و چالش‌ها)، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، چ نهم.
    8. دو منتسکیو، شارل (1370)، روح‌القوانین، ترجمه علی‌اکبر مهتدی، تهران: امیرکبیر، چ نهم، ج 1.
    9. ر. بال، آلن، پیترز، ب.گای (1395)، سیاست و حکومت جدید، ترجمه عبدالرحمن عالم، تهران: قومس، چ سوم.
    10.  راسخ، محمد و فاطمه بخشی‌زاده (1393)، «مفهوم قانون در عصر مشروطه: نویسندگان متقدم»، فصلنامه تحقیقات حقوقی، ش 68 .
    11.  ربیعی، علی (1383)، زنده‌باد فساد «جامعه‌شناسی سیاسی فساد در دولت‌های جهان سوم»، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    12. رنجبر، احمد و علی مرشدی‌زاد (1384)، حسابرسی و نظارت مالی در بخش عمومی و نقش پارلمان‌ها، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، شماره مسلسل 7554.
    13. روسو، ژان ژاک (1379)، قرارداد اجتماعی، ترجمه مرتضی کلانتریان، تهران: آگاه، چ اول.
    14.  ساکت، محمدحسین (1387)، حقوق‌شناسی «دیباچه‌ای بر دانش حقوق»، تهران: نشر ثالث، چ اول.
    15.  طالبوف، عبدالرحیم (2536)، کتاب احمد، به کوشش باقر مؤمنی، چ دوم.
    16. علوی، پرویز و نادعلی صادقیان  (1389)، «ریشه‌های فکری اصل تفکیک قوا، اهمیت دسته‌بندی نظام‌های سیاسی بر پایه تفکیک قوا»، فصلنامه حقوق، ش 2.
    17. عمیدزنجانی، عباسعلی (1384)، حقوق اساسی تطبیقی، تهران: میزان، چ اول.
    18.  قاضی، ابوالفضل (1392)، بایسته‌های حقوق اساسی، تهران: میزان، چ چهل‌وهفتم.
    19. کاسِز، سابینو (1392)، شکل‌گیری حقوق اداری، ترجمه سید مجتبی واعظی، تهران: شهرداد، چ اول.
    20. کدخدایی، عباسعلی و علی بهادری‌جهرمی (1390)، «مفهوم قوه مجریه»، مجله پژوهش‌های حقوق تطبیقی، تابستان، ش 2.
    21. کیانی‌نژاد، زین‌الدین (1342)، «دیوان محاسبات و قدرت قانونی آن»، نشریه کانون وکلا، ش 88.
    22. گودرزی، غلامرضا (1386)، تجدد ناتمام روشنفکران ایران، تهران: اختران.
    23. محسنی، عباس و رشید اصلانی (1382)، مسئولیت‌های محاسباتی و نظارت‌های مالی و عملیاتی، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
    24. مرادخانی، فردین (1394)، «پیدایش مفهوم تفکیک قوا در انقلاب مشروطیت ایران»، مجله حقوقی دادگستری، ش 92.
    25. ملکم‌خان، میرزا (1355) روزنامه قانون، به کوشش هما ناطق، تهران: آگاه.
    26. هاشمی، محمد (1394)، حقوق اساسی، تهران: میزان، چ بیست‌وششم، ج 2.

    ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­

    ب:لاتین

    1. Ginsburg, Tom (2008), Comparative Constitutional Review, University of Chicago Law School, July 30.
    2. Robertson, David (1998(, Dictionary of politics, London, Penguin books.