تحلیل ساختاری-کارکردی نظام‌های تقنینی تک‌مجلسی و دومجلسی؛ جهات توجیهی و نگاه انتقادی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق عمومی دانشگاه آزاد واحد تهران جنوب

2 استادیار گروه حقوق عمومی دانشگاه آزاد واحد شیراز

چکیده

نظام‌های تقنینی دومجلسی محصول تاریخی جوامع طبقاتی به‌ویژه نظام‌های فئودالی در قرون 17 و 18 میلادی است. برخی کشورها نیز متأثر از کتاب روح‌القوانین اثر کلاسیک شارل دومنتسکیو که نظام پارلمانی بریتانیا را منشأ پیشرفت، توسعه و دموکراسی می‌دانست، متمایل به ساختار تقنینی دومجلسی شدند. اما تجربه تقنینی برخی کشورها مانند دانمارک، ایسلند و ایالت نبرسکا به وقوع تحولاتی در ساختار قانونگذاری آنان و تبدیل پارلمان دومجلسی به نظام تک‌مجلسی منجر شد. در این تحقیق با روش توصیفی-تحلیلی  نظام‌های تقنینی تک‌مجلسی و دومجلسی مقایسه می‌شود. این نظام‌های تقنینی با استانداردهای ثبات قانون، مسئولیت‌پذیری مقنن، اقتدار قوه مقننه، کیفیت تصمیم‌سازی، کارایی و اقتصادی بودن بررسی می‌شوند. بزرگ‌ترین محاسن نظام‌های دومجلسی برقراری نظارت و تعادل تقنینی، تکثرگرایی و سهیم کردن اقلیت‌ها در قانونگذاری است. اما اقتصادی بودن و کارامدی تقنینی نظام‌های تک‌مجلسی در کنار تسریع جریان تصمیم‌سازی موجب تبدیل برخی نظام‌های دومجلسی به تک‌مجلسی شده است.

کلیدواژه‌ها


  1. الف: فارسی

    1. باصری، بابک و علی فقیه‌حبیبی (1397)، حقوق اساسی تطبیقی، تهران: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی، چ دوم.
    2. راسخ، محمد (1387)، حق و مصلحت، تهران: نشر نو، چ سوم، ج 1.
    3. قاری سیدفاطمی، سید محمد (1390)، حقوق بشر در جهان معاصر، تهران: شهر دانش، ج 1.
    4. هارت، هربرت (1390)، مفهوم قانون، ترجمه محمد راسخ، تهران: نشر نی، چ دوم.

     

    ب: لاتین

    1. Altman, David (2011), Direct democracy worldwide, Cambridge: University Press, 1st ed.
    2. Beetham, David (2006), Parliament and democracy in the 21st century, Switzerland: Inter parliament Union. 
    3. Beramendi, Virginia (2008), Direct democracy, IDEA, Sweden.
    4. Bulmer, Elliot (2014), Bicameralism, Sweden: international Institute for democracy and electoral assistance, First edition.
    5. Buchanan, James M, Tullock, Gorbon (1962), The calculus of consent: logical foundations of constitutional democracy, Ann Arbor, University of Michigan Press.
    6. Charles de Montesquieu (1748), The spirit of laws, translated by Thomas Nugent, New York: Hafner Press.
    7. Congleton, D. Roger (2002), On the merits of bicameral legislatures, Center for Study of Public Choice.
    8. Madison, James (1788), “Bicameralism of second chambers in Republican Legislatures: an information theory”, Department of Political Science, Texas A&M University.
    9. Todd, Tom (1999), Unicameral or Bicameral State Legislatures, Minnesota House of Representatives.
    10. Qvortrup, Mads, (2007), “Check and balance in a unicameral parliament: the case of the Danish minority referendum”, Journal of Legislative Study, 16 Nov. 2007.

    11. Robak, Kim (1997), “The Nebraska unicameral and its lasting benefits”, Nebraska law review, Vol. 76, Issue 4.

    12. Rogers, James R. (1998), “Bicameral sequence: theory and statue legislature evidence”, American Journal of Political Science, 42, pp. 1025-1060.

    13. Rogers, James R. (2015), “Informational Pathologies of Bicameralism”, Presented at the Annual Meeting of the Midwest Political Science Association, Chicago, IL. April 16-April 19, 2015.

    14. Weingast, R. Shepsle (1987), “The institutional foundations of committee power”, The American Political Science Review, Vol. 81, pp. 85-104.

    15. Weingast, R. Shepsle (2008), Why Developing Countries Prove so Resistant to the Rule of Law, Stanford University.

    16. Wang, Vibeke (2005) , the accountability function of parliament in new democracies, Bergen: Chr. Michelsen Institute (CMI Working Paper WP 2005: 2).