تأملی بر آثار صلاحیت قضایی رئیس قوه‌ی قضائیه در پرتو بازشناسی این صلاحیت در قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری

نویسندگان

1 استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری حقوق عمومی، دانشگاه تهران

چکیده

همچنان‌که مراعات دقایق علمی ـ تخصصی در پیش‌بینی یک صلاحیت در نظام حقوقی اهمیت والایی دارد، توجه به اصول تخصصی در طراحی شیوه‌ی ظهور و بروز و پیاده­سازی این صلاحیت نیز از اهمیتی مضاعف برخوردار است. نظام حقوقی ایران در کنار صلاحیت­های متعدد اداری و اجرایی، صلاحیت قضایی را نیز برای رئیس قوه‌ی قضائیه پیش‌بینی کرده است. بر مبنای عبارت صدر چکیده، هدف در این مقاله آن است که بر مبنای اراده‌ی اخیر قانونگذار (قانون تشکیلات و آیین ­دادرسی دیوان عدالت اداری)، ضمن تبیین جهت­گیری قانونگذار در تشریح صلاحیت قضایی رئیس قوه‌ی قضائیه، آثار این صلاحیت را در نظم حقوقی ایران تبیین کنیم. بررسی­های انجام شده نشان داد که از یک سو جهت­گیری قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری در این زمینه نه‌تنها گامی به سوی مطلوب­سازی این موضوع محسوب نمی­شود، بلکه در بخش وسیعی از این موضوع گامی مغایر اصول و قواعد حقوقی در این زمینه بوده است. از سوی دیگر شیوه‌ی پیش‌بینی شده برای ظهور و بروز صلاحیت قضایی رئیس قوه‌ی قضائیه در نظم حقوقی ایران، نه تنها با اصول حقوقی‌ای مانند قاعده‌ی اعتبار امر مختوم و استقلال قاضی همخوانی ندارد، بلکه با توجه به حجم وسیع پرونده­های قوه‌ی قضائیه با مصلحت قضایی کشور نیز هماهنگ نیست.
 

کلیدواژه‌ها


  1. الف) قوانین و اسناد

    1. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
    2. قانون مسئولیت مدنی مصوب 1334 مصوب کمیسیون مشترک دادگستری مجلسین.
    3. قانون وظایف و اختیارت رئیس قوه‌ قضائیه مصوب 8/12/1378 مجلس شورای اسلامی.
    4. قانون اصلاح ماده‌ی 18 اصلاحی قانون تشکیل دادگاه‌های عمومی و انقلاب، مصوب 24/10/1385 مجلس شورای اسلامی.
    5. قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392، مجلس شورای اسلامی.
    6. قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب 1392، مجلس شورای اسلامی و مجمع تشخیص مصلحت نظام.

    ب) کتب

    1. بارنت، اریک (1386)، مقدمه­ای بر حقوق اساسی، ترجمه عباس کدخدایی، تهران: بنیاد حقوقی میزان، چاپ دوم.
    2. پروین، خیرالله و فیروز اصلانی (1391)، اصول و مبانی حقوق اساسی، تهران: دانشگاه تهران، چاپ دوم.
    3. رستمی، ولی و مسلم آقایی طوق و حسن لطفی (1388)، دادرسی عادلانه در مراجع اختصاصی اداری ایران، تهران: دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، چاپ اول.
    4. دلاوری، محمدرضا (1392)، قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری در نظم حقوق کنونی، تهران: اویشن شمال، چاپ اول.
    5. شمس، عبدالله (1380)، آیین دادرسی مدنی، تهران: میزان، ج 1، چاپ 5.
    6. شمس، عبدالله (1387)، آیین دادرسی مدنی دوره بنیادین، تهران: دراک، ج 2، چاپ 4.
    7. صدرالحفاظی، نصرالله (1372)، نظارت قضایی بر اعمال دولت در دیوان عدالت اداری، تهران: شهریار، چاپ اول.
    8. کاتوزیان، ناصر (1368)، اعتبار امر قضاوت شده در دعاوی مدنی، تهران: میزان، چاپ هفتم.
    9. مدنی، جلال­الدین (1375)، آیین دادرسی مدنی، تهران: گنج دانش، چاپ 4.
    10. مولابیگی غلامرضا (1393)، صلاحیت و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، تهران: جنگل، چاپ اول.
    11. یزدان­مهر، محمد (1394)، تحلیلی بر قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، تهران: مجد.

    پ) مقالات

    1. نجابت­خواه، مرتضی (1394)، «نظام حقوقی حاکم بر رسیدگی مجدد آرای هیئت عمومی دیوان عدالت اداری»، فصلنامه دانش حقوق عمومی، شماره‌ی 12.
    2. خیرالله پروین و آئینه نگینی حسین (1394)، «صلاحیت قضایی رئیس قوه‌ قضائیه؛ از نفی تا اثبات»، فصلنامه دانش حقوق عمومی، شماره‌ی 12، صص 46-23.