بررسی جایگاه مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی در نظرات شورای نگهبان

نویسندگان

1 دانش آموخته دانشگاه تهران

2 دانشیار دانشگاه امام حسین (ع)

3 دانش آموخته دانشگاه تربیت مدرس

چکیده


 
شورای عالی انقلاب فرهنگی نهادی است که به موجب فرمان حضرت امام(ره) ایجاد شده است و در موضوعات مرتبط اقدام به تصویب مقرره می‌کند. این مقاله در صدد پاسخ به این سؤال است که شورای عالی‌انقلاب فرهنگی در رویه‌ی شورای نگهبان دارای چه جایگاه و صلاحیتی است و مصوبات این شورا چه اعتباری دارند؟ روش بررسی موضوع توصیفی- تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه‌ای است. شورای نگهبان به عنوان مرجع نظارت بر عدم مغایرت قوانین و مقررات با موازین شرع و قانون اساسی مصوبه‌ی «جایگاه، اهداف و وظایف شورای عالی انقلاب فرهنگی» مصوب 1376 را در حکم مصوبه‌ی رهبری می‌داند و بر همین اساس نیز مصوبات مجلس را به دلایلی از جمله ورود به صلاحیت شورای عالی انقلاب فرهنگی، نسخ یا اصلاح مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی و شناسایی صلاحیت دیوان عدالت اداری در نظارت بر مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی مغایر قانون اساسی تشخیص داده است. نکته‌ی مهم اینکه شورای نگهبان برخی مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی را خلاف قانون اساسی و موازین شرع تشخیص داده است. شورای نگهبان در خصوص جایگاه مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی رویه‌ی واحدی نداشته است و ضروری است شورا رویه‌ی واحدی را در رابطه با جایگاه مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی اتخاذ کند.

کلیدواژه‌ها


اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی (1364)، صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی، تهران.
اداره کل روابط عمومی شورای عالی انقلاب فرهنگی (1381)، آشنایی با شورای عالی انقلاب فرهنگی، چ 2، شریف، تهران.
مهرپور، حسین (1389)، مختصر حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، دادگستر، چ 2، تهران.
اسماعیلی، محسن (1381)، بررسی تحلیلی مجموعه نظریات شورای نگهبان؛ در مورد لایحه بودجه سال 1381 کل کشور، چ 1، سروش (مرکز تحقیقات شورای نگهبان)، تهران.
بازرگان، مهدی (1391)، مجموعه آثار(23) مهندس مهدی بازرگان انقلاب اسلامی ایران(2)، متن الکترونیک.
بنایی اسکویی، مجید (1394)، «تحدید قلمرو صلاحیت دیوان عدالت اداری توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی»، مطالعات حقوق عمومی، دوره 45، شماره 4، صص 631-665.
پژوهشکده شورای نگهبان[الف] (1395)، مجموعه قوانین و مقررات شورای نگهبان، چ 2، انتشارات پژوهشکده شورای نگهبان، تهران.
پژوهشکده شورای نگهبان[ب] (1395)، «مشروح مذاکرات شورای نگهبان سال 1392، بخش اول (فروردین تا شهریور)»، چ 1، انتشارات پژوهشکده شورای نگهبان، تهران.
پژوهشکده شورای نگهبان (1393)، قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری (مصوب 1392) در پرتو نظرات شورای نگهبان؛ به انضمام مبانی نظرات شورای نگهبان پیرامون این قانون، (تحقیق و تدوین: محمد امینی‌زاده؛ بازبینی و نظارت علمی: کاظم کوهی اصفهانی، امین‌الله زمانی)، چ 1، انتشارات پژوهشکده شورای نگهبان، تهران.
پژوهشکده شورای نگهبان[ج] (1395)، اصول قانون اساسی در پرتو نظرات شورای نگهبان (1394- 1359)، جلد دوم(اصول 56 تا 75 قانون اساسی)، چ 1، انتشارات پژوهشکده شورای نگهبان، تهران.
پژوهشکده شورای نگهبان[د] (1395)، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به همراه نظرات تفسیری، مشورتی و... شورای نگهبان (1396- 1359)، چ 1، انتشارات پژوهشکده شورای نگهبان، تهران.
پژوهشکده شورای نگهبان (1396)، اصول قانون اساسی در پرتو نظرات شورای نگهبان (1394- 1359)، جلد چهارم(اصول 113 تا 177 قانون اساسی)، چ 1، انتشارات پژوهشکده شورای نگهبان، تهران.
خمینی، (امام) روح‌الله(1379)، صحیفه امام: مجموعه آثار امام خمینی(س): (بیانات، پیام‌ها، مصاحبه‌ها، احکام، اجازات شرعی و نامه‌ها)، چ 3، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، تهران.
رضوی، مسعود (1375)، هاشمی و انقلاب تاریخ سیاسی ایران از انقلاب تا جنگ، همشهری، تهران.
روزنامه جمهوری اسلامی شنبه 30 فروردین 1359، شماره 256.
سامانه جامع نظرات شورای نگهبان به نشانی:Nazarat.shora-rc.irشریف، محمد (1384)، «جایگاه قانونی شورای عالی انقلاب فرهنگی و مرتبه مصوبات آن»، پژوهش حقوق و سیاست، شماره 15و 16، صص213-248.
علی بابایی، داود (1384)، بیست و پنج سال در ایران چه گذشت؟ جلد دوم (از بازرگان تا خاتمی)، چ 2، امید فردا، تهران.
مرکز تحقیقات شورای نگهبان (1385)، مجموعه نظرات شورای نگهبان؛ در مورد مصوبات مجلس شورای اسلامی دوره چهارم (خرداد 1371 تا خرداد 1375)، چ 1، دادگستر، تهران.
مرکز تحقیقات شورای نگهبان[الف] (1389)، مجموعه نظرات شورای نگهبان؛ در مورد مصوبات مجلس شورای اسلامی دوره دوم (خرداد 1363 تا خرداد 1367)، چ 1، معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات معاونت حقوقی ریاست جمهوری، تهران.
مرکز تحقیقات شورای نگهبان[ب] (1389)، مجموعه نظرات شورای نگهبان؛ در مورد مصوبات مجلس شورای اسلامی دوره هفتم (خرداد 1383 تا خرداد 1387)، چ 1، معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات معاونت حقوقی ریاست جمهوری، تهران.
مرکز تحقیقات شورای نگهبان (1391)، مجموعه نظرات شورای نگهبان؛ در مورد مصوبات مجلس شورای اسلامی دوره ششم (خرداد 1379 تا خرداد 1383)، چ 1، معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات معاونت حقوقی ریاست جمهوری، تهران.
مرکز تحقیقات شورای نگهبان[ج] (1389)، مجموعه نظرات تفسیری و مشورتی شورای نگهبان «در خصوص اصول قانون اساسی به انضمام استفساریه‌ها و تذکرات»، چ 2، معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات معاونت حقوقی ریاست جمهوری، تهران.
مرکز تحقیقات شورای نگهبان (1384)، مجموعه نظریات فقهی شورای نگهبان؛ در پاسخ به استعلامات دیوان عدالت اداری (1383-1361)، چ 1، نشر دادگستر، تهران.
مصاحبه با جناب آقای دکتر ره‌پیک (عضو حقوقدان شورای نگهبان)، آشنایی با جایگاه و صلاحیت‌های شورای نگهبان، پژوهشکده شورای نگهبان، گزارش شماره 13930188، 17/12/1393.
مصاحبه با جناب آقای دکتر کدخدایی (عضو سابق حقوقدان شورای نگهبان)، آشنایی با جایگاه و صلاحیت‌های شورای نگهبان، پژوهشکده شورای نگهبان، گزارش شماره 13930188، 17/12/1393.
ملک افضلی، محسن (1387)، «جایگاه و اعتبار مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی»، حکومت اسلامی، سال سیزدهم، شماره 48، صص 144-174.
میرمحمدی میبدی، مصطفی و الهام، غلامحسین (1392)، «بررسی تداخل مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی با مصوبات مجلس شورای اسلامی، دولت و مجمع تشخیص مصلحت نظام»، پژوهشنامه حقوق اسلامی، دوره 14، شماره 37، صص 155-179.
نورایی، مهدی، «مراجع قانونگذار در نظام حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران»، دفتر مطالعات قانون و قانون‌گذاری، پژوهشکده شورای نگهبان، شماره‌ی مسلسل 13920031، 12/06/1392.
نورایی، مهدی، «بررسی چالش تعدد مراجع قانون‌گذاری با مطالعه موردی وقف دانشگاه آزاد»، تحلیل وقایع روز از دیدگاه حقوق عمومی، انتشارات پژوهشکده شورای نگهبان، تهران، 1393.
هدایت‌نیا گنجی، فرج‌الله (1381)، «جایگاه حقوقی شورای عالی انقلاب فرهنگی و مصوبات آن»، رواق اندیشه، شماره 8، صص 53-70.