خواندن متن قوانین اساسی در شناختن نحوهی عملکرد نظام سیاسی کافی نیست. رویهی موجود در انتخاب وزیر اطلاعات از جمله مواردی است که در متن قانون اساسی نوشته شده و در دیگر مقررات چیزی دربارهی آن نیامده است. رویههای جاری مبتنی بر متن نوشتهی قانون اساسی نیستند. موضوع این مقاله پرسش دربارهی فاصلهی میان متننوشتهی قانون و عملکرد واقعی نهادهای قانونی است. این رویکرد پاسخ به کسانی است که همه قانون اساسی را در متننوشتهی آن میبینند و بدان اصرار دارند. اینان موضوع حقوق اساسی را به متننوشتهی قانون و آرا و نظریات شورای نگهبان محدود میکنند. چنین رویکردی تصویری ناقص و نارسا از قانون اساسی به نمایش گذاشته است. نهادهای قانون اساسی با نظر به توازن قوای سیاسی صلاحیتهای خود را موسع یا مضیق تفسیر میکنند. این مقاله قصد دارد تا توجه به این مقولات را در مطالعهی حقوق اساسی ایران تذکر دهد. کوشش خواهیم کرد از یک سو نشان دهیم آیا نظریهی حقوق اساسی ایران می تواند مبنایی برای پذیرش این قواعد فراهم کند و از سوی دیگر چه موازین و معیارهایی بر این نوع قواعد حاکم است.
خوانساری، سید احمد (بی تا)، جامع المدارک، تصحیح علیاکبر غفاری، تهران، مکتبة الصدوق، ج 5.
محمدی ریشهری، محمد (1383)، خاطرهها، ج 3، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
عمید زنجانی، عباسعلی (1387)، مبانی حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: مجد، چ اول،
نجفی، محمدحسن (1367)، جواهرالکلام، تصحیح شیخ عباس قوچانی، تهران: دارالکتب الاسلامیه، چ سوم، ج 35.
ب) فرانسوی
Avril, Pierre (1997), Les Conventions de la Constitution, (Normes non écrites du droit politique), PUF, coll. Léviathan, Paris.
Beaud, Olivier (1999), "Le droit constitutionnel par-delà le texte constitutionnel et la jurisprudence constitutionnelle - A propos d'un ouvrage récent", Cahiers du Conseil constitutionnel n° 6 - janvier.
Dicey, Albert Venn (1902), Introduction to the study of the law of the constitution, trd. Fr, (Introduction à l'étude du droit constitutionnel), Paris.
Albert Venn (1982), Introduction to the study of the law of the constitution, Liberty Classics, Indianapolis, p. 292.
Capitane, René (2001), «La coutume constitutionnelle», in Les écrits constitutionnels, éd. Panthèon Assas, Paris.
Marshall, Geoffrey (1987), Constitutional Conventions: The Rules and Forms of Political Accountability, oxford.
Strauss, David (2000), The Living Constitution, Oxford-New York: Oxford University Press, coll. ‘the Inalienable Rights’.
Wachsmann, Patrick (1998), Commentaire de P. Wachsmann relatif au livre de Pierre Avril "Les conventions de la Constitution", Cahiers du Conseil constitutionnel n° 4 – avril.