راهکارهای حقوقی حمایت از اموال عمومی

نویسنده

استادیار گروه حقوق دانشگاه شاهد

چکیده

اموال عمومی ثروت ملی یک کشور محسوب می‌شود و به ‌تمامی نسل‌ها تعلق دارد. ارزش اقتصادی این اموال در درجه‌ی نخست سبب‌ساز حمایت و نگهداری ویژه از این اموال است. برای جلوگیری از دست‌اندازی‌های اشخاص خصوصی به اموال عمومی و جلوگیری از تعدیات دولت و اشخاص عمومی نسبت به این اموال، راهکارهای متعددی مانند استفاده از فناوری‌های نوین، تقویت نهادهای نظارتی و... مطرح است. اما از مهم‌ترین شیوه‌ها در این زمینه، ارائه‌ی راهکارهای حقوقی به‌عنوان روشی برای حل ریشه‌ای معضلات است. ظرفیت‌های قانونی برای حمایت از اموال عمومی به‌نحو کارامدی می­باید به‌کار گرفته شود و در صورت وجود خلأ یا نقصان قانونی ضروری است با استفاده از تجارب سایر کشورها اقدامات تقنینی مناسب صورت پذیرد. در این نوشته شیوه‌های حقوقی موجود در حقوق اداری برای حفاظت از اموال عمومی بررسی و وضعیت نظام حقوقی ایران در این زمینه تبیین می‌شود. حقوق ایران با اینکه در بسیاری از موارد بستر حقوقی لازم برای حمایت از اموال عمومی را دارد، در برخی عرصه‌ها دچار فقدان یا نقص قانونی است. بنابراین در بخش اول مشکل در زمینه‌ی فهم قانون یا عدم اجراست و در بخش دوم قاعده‌ای برای اجرا وجود ندارد.

کلیدواژه‌ها


الف) فارسی
شهری، غلامرضا (1369)، حقوق ثبت اسناد و املاک، تهران: سعید نو.
کرمی، حامد (1393)، مبانی و اصول حاکم بر اموال اشخاص عمومی در حقوق ایران و فرانسه، رساله‌ی دکتری، دانشگاه تهران، پردیس فارابی.
لنگرودی، محمدجعفر (1378)، حقوق ثبت، تهران: کتابخانه‌ی گنج دانش، ج 1.
منتظری، حسینعلی (1386)، مبانی فقهی حکومت اسلامی، قم: سرایی، ج 7.
مؤتمنی طباطبایی، منوچهر (1390)، حقوق اداری، تهران: سمت.
ب) قوانین
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1358 بازنگری‌شده در 1368.
قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور مصوب 1394.
قانون جامع حدنگار (کاداستر) مصوب 1393.
قانون افزایش بهره‌وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی مصوب 1389.
قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل44 قانون اساسی مصوب 1386.
‌قانون اصلاح ماده‌ی۳۳ اصلاحی قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع مصوب 1386.
قانون معادن مصوب سال 1377.
قانون نحوه‌ی جلوگیری از آلودگی هوا مصوب 1374.
قانون حفاظت و بهره‌برداری از منابع آبزی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1374.
‌قانون حفظ و حمایت از منابع طبیعی و ذخایر جنگلی کشور مصوب 1371.
قانون احداث پروژه‌های عمرانی بخش راه و ترابری از طریق مشارکت بانک‌ها و سایر منابع مالی و پولی کشور مصوب 1366.
قانون محاسبات عمومی مصوب 1366‌.
قانون زمین شهری مصوب 1371.
قانون نحوه‌ی پرداخت محکوم به دولت و عدم تأمین و توقیف اموال دولتی مصوب 1365‌.
قانون راجع به منع توقیف اموال منقول و غیرمنقول متعلق به شهرداری‌ها مصوب 1361.
قانون توزیع عادلانه‌ی آب مصوب 1361.
قانون لغو مالکیت اراضی موات شهری و کیفیت عمران آن مصوب 1358.
قانون اراضی مستحدث و ساحلی مصوب 1354.
قانون برنامه و بودجه‌ی کشور مصوب 1351.
قانون ایمنی راه‌ها و راه‌آهن مصوب 1349.
قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع مصوب 1346.
قانون آیین‌نامه‌ی مالی شهرداری‌ها مصوب 1346.
قانون شهرداری مصوب 1334.
قانون تشکیل شهرداری و انجمن شهرها و قصبات مصوب ‌1328.
قانون ثبت اسناد و املاک کشور مصوب 1310.
قانون مدنی ایران مصوب 1307.
قانون ثبت اسناد و املاک کشور مصوب 1301.
قانون محاسبات عمومی مصوب 1289.
آیین‌نامه‌ی قانون ایمنی راه­ها و راه‌آهن مصوب 1379.
پ) لاتین
 
Arbousset, H. (2005), Droit administratif des biens: Domaine des personnes publiques, Paris: studyrama.
Berthélemy, H. (1933), Traité élémentaire de droit administratif, Paris: A. Rousseau.
Binczak, P. (2000), Droit administratif des bien, paris: Gaullino.
Chapus, R. (2001), Droit administratif général, paris: Montchrestien. Vol. 2.
Debbasch, C. (1999), Droit administratif des biens, Paris: PUF.
Foulquier, N. (2011), Droit administratif des biens, paris: Lexisnexis.
Gaudemet, Y. (2002), Droit administratif des biens, Paris: L.G.D.J.
Waline, M. (1933), Positivisme philosophique, juridique et sociologique, Paris: Sirey.