The Comparison of the Legislation Process in the Islamic Republic of Iran with the Theory of Legislation as Planning for the Implementation of Divine Laws

Authors

1 Assistant Professor, University of Qom

2 Master student of public law, University of Qom

Abstract

The theory of legislation as planning for the implementation of divine laws is founded on this basis that among the competences of the Holy Legislator is legislation and the function of the parliament is to plan in the form of statutes so as to implement the divine rules. This conception is originated from the Islamic foundation which is obvious in the viewpoint of the founder of the Islamic Republic of Iran and some Islamic jurists of the constituent assembly of the Constitution. “The assignment of legislation to God” and “the fundamental role of revelation in the expression of the law” are explicitly stipulated in the Constitution. This research through a descriptive-analytic method seeks to examine the compatibility of the legislation process with the aforesaid theory. This ambiguity arises from the fact that the legislative initiative of the parliament is in a way which has turned the competence of legislation of the Holy Legislator into an ineffective issue; as Ijtehad is prior to legislation in an ideal system whereas it is subsequent in the existing legal system of Iran. No mechanism is predicted on this basis which the parliament legislates based on the results of the Ijtehad and in the implementation of the Islamic laws, rather the parliament generally legislates according to the needs of society. In this way, Figh is subsequent of legislation and solely the non-contradiction of the enactments with the Islamic criteria is examined. This distinction may cause some deficiencies in the legislation system based on the holy Sharia.

Keywords


  1. الشریف، محمدمهدی (1393)، منطق حقوق، تهران: شرکت سهامی انتشار، چ سوم.
  2. اکبری، کمال (1392)، فقه سیاسی و جمهوری اسلامی ایران، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه‌ی اسلامی، چ اول.
  3. امینی، علیرضا (1379)، « فقه و مسئله‌ی قانون»، بازتاب اندیشه، بی­دوره، ش 12، صص 56-61.
  4. بستان (نجفی)، حسین (1393)، «عرفی شدن در اندیشه‌ی علامه طباطبائی»، معرفت فرهنگی و اجتماعی، بی­دوره، ش 19، صص 89-112.
  5. پروین، خیرالله و فیروز اصلانی (1391)، اصول و مبانی حقوق اساسی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چ اول.
  6. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1386)، ترمینولوژی، تهران: کتابخانه‌ی گنج دانش، چ هجدهم.
  7. جوادی آملی، عبدالله (1383)، فلسفه‌ی حقوق بشر، قم: مرکز نشر اسراء، چ چهارم.
  8. -------------- (1381)، نسبت دین و دنیا: بررسی و نقد نظریه‌ی سکولاریسم، قم: مرکز نشر اسراء، چ اول.
  9. جهانگیری، محسن (1387)، «سرمقاله: فقه پویا»، الهیات و حقوق، بی­دوره، ش 27، صص 3-12.
  10. حسینی بهشتی، سید محمد (1394)، مبانی نظری قانون اساسی: گفتارهای حسینیه‌ی ارشاد و مشهد به انضمام متن کامل قانون اساسی مصوب 1358، تهران، روزنه، چ دوم.
  11. خراسانی، رضا (1392)، «روش­شناسی فقه حکومتی در سپهر اندیشه‌ی فقهی0سیاسی امام خمینی»، پژوهشنامه‌ی انقلاب اسلامی (دانشگاه همدان)، بی­دوره، ش 9، صص 47-68.
  12. داوری، محسن (1394)، ماهیت قانون (3) قانون در جمهوری اسلامی ایران، گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، به شماره‌ی مسلسل 14703، قابل دسترسی در http://rc.majlis.ir/fa/report/show/953508.
  13. درویش متولی، میثم (1393)، تحلیل و بررسی جایگاه و صلاحیت­های شورای نگهبان، نظارت شورای نگهبان بر مصوبات مجلس، مطابقت یا عدم مغایرت؟، گزارش پژوهشی پژوهشکده‌ی شورای نگهبان، به شماره‌ی مسلسل 13930037، قابل دسترسی در http://yon.ir/M36i.
  14. درویش متولی، میثم (1394)، «شرح مبسوط قانون اساسی، شرح اصل نودوچهارم و نودوپنجم قانون اساسی»، گزارش پژوهشی پژوهشکده‌ی شورای نگهبان، به شماره‌ی مسلسل 13940066، قابل دسترسی درhttp://yon.ir/W94q.
  15. درویش متولی، میثم و سید حجت­اله علم‌الهدی (1393)، « تحلیل و بررسی جایگاه و صلاحیت­های شورای نگهبان (گفتگو با آیت‌الله کعبی)»، گزارش پژوهشی پژوهشکده‌ی شورای نگهبان، به شماره‌ی مسلسل 13930005، قابل دسترسی در yon.ir/uFtfc.
  16. رجائی باغ سیائی، مهدی (1392)، «آشنایی با مفاهیم حقوق عمومی، بررسی مفهوم اجتهاد»، گزارش پژوهشی پژوهشکده‌ی شورای نگهبان، به شماره مسلسل 13920087، قابل دسترسی درhttp://yon.ir/7yYy.
  17. زارعی، محمدحسین (1383)، «(با تأملی در ماهیت حقوقی سیاست‌های کلی نظام) نظام قانونگذاری ایران و جایگاه مجمع تشخیص مصلحت»، راهبرد، بی­دوره، ش 34، صص 320-333.
  18. سبحانی تبریزی، جعفر (1385)، حکومت اسلامی در چشم‌انداز ما، قم: مؤسسه‌ی امام صادق (ع)، چ اول.
  19. ----------------- (1370)، مبانی حکومت اسلامی، ترجمه: داوود الهامی، قم: مؤسسه‌ی علمی و فرهنگی سیدالشهدا، چ اول.
  20. شجاعی وند، علیرضا (1381)، « بازشناسی عرفی شدن در دو تجربه‌ی مسیحی و اسلامی»، راهبرد، بی‌دوره، ش 24، صص 146-177.
  21. شریعتی، محمدصادق (1380)، بررسی فقهی و حقوقی مجمع تشخیص مصلحت نظام، قم: بوستان کتاب قم، چ اول.
  22. شفیعی سروستانی، ابراهیم (1385)، قانونگذاری در نظام جمهوری اسلامی، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، چ اول.
  23. فتاحی زفرقندی، علی (1393)، «شرح مبسوط قانون اساسی، شرح اصل یکصد و دوازدهم قانون اساسی»، گزارش پژوهشی پژوهشکده‌ی شورای نگهبان، به شماره‌ی مسلسل 13930151، قابل دسترسی در http://yon.ir/ywb9 .
  24. قاضی شریعت‌پناهی، ابوالفضل (1380)، بایسته­های حقوق اساسی، تهران: دادگستر، چ ششم.
  25. کاتوزیان، ناصر (1377)، فلسفه‌ی حقوق، تهران: شرکت سهامی انتشار، چ اول، ج 2.
  26. ---------- (1392)، مقدمه‌ی علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران، تهران: انتشار، چ نود.
  27. کدخدامرادی، کمال و ولی­الله حیدرنژاد (1394)، «آشنایی با مفاهیم حقوق عمومی، بررسی مفهوم «قانون»»، گزارش پژوهشی پژوهشکده‌ی شورای نگهبان، به شماره‌ی مسلسل 13940139، قابل دسترسی درhttp://yon.ir/2MEe.
  28. کدخدایی، عباسعلی و هادی طحان نظیف (1393)، «تأثیر ساختارهای حکومتی بر ماهیت نظام سیاسی از منظر عاملیت و ساختار»، فصلنامه‌ی دانش حقوق عمومی، ش 10.
  29. کرد فیروز جایی، یارعلی (1384)، «عرفی شدن دین»، رواق اندیشه، بی­دوره، ش 42، صص 40 -64.
  30. کعبی، عباس(1394)، « گفتارهایی در حقوق عمومی اسلامی، سیاست­های کلی نظام، راهکار ارتقای نظام قانون­گذار اسلامی»، علی فتاحی زفرقندی، علی بهادری جهرمی، گزارش پژوهشی پژوهشکده‌ی شورای نگهبان، به شماره‌ی مسلسل 13940137، قابل دسترسی درhttp://yon.ir/u8ZV.
  31. کعبی، عباس (1393)، «مبانی تحلیلی نظام جمهوری اسلامی ایران، تحلیل مبانی اصل چهارم قانون اساسی»، محسن ابوالحسنی، گزارش پژوهشی پژوهشکده‌ی شورای نگهبان، به شماره‌ی مسلسل 13930111، قابل دسترسی در http://yon.ir/Ovl2.
  32. مدنی، سید محمود (1393)، احکام مصلحتی در فقه اسلامی، مشهد: بنیاد پژوهش­های اسلامی، چ اول.
  33. مکارم شیرازی، ناصر (1388)، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه، چ چهل‌وسوم، ج 3.
  34. منتظری، حسینعلی (1384)، مبانی فقهی حکومت اسلامی، دراسات فی ولایت الفقیه و فقه الدولة الاسلامیه، ترجمه و تنظیم: محمود صلواتی و ابوالفضل شکوری، قم: تفکر، بی­چا، ج 3.
  35. خمینی موسوی، روح‌الله (1389)، صحیفه‌ی امام، تهران: مؤسسه‌ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س)، چ پنجم، ج 11، 13 و 21.
  36. ------------------ (1377)، ولایت فقیه (حکومت اسلامی)، تهران: مؤسسه‌ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، چ هفتم.
  37. مهرپور، حسین (1374)، دیدگاه­های جدید در مسائل حقوقی، تهران: اطلاعات، چ دوم.
  38. نظریه‌های تفسیری شورای نگهبان قابل دسترسی در http://yon.ir/bzu2.
  39. هاشمی، سید محمد (1387)، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: میزان، چ بیستم، ج 2.