مبانی و اصول تشخیص صلاحیت نمایندگی مجلس شورای اسلامی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی مدعو گروه حقوق عمومی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی

2 دانش‌آموخته‌ی دوره‌ی دکتری تخصصی حقوق عمومی، گروه حقوق عمومی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی

چکیده

در هر نظام حقوقی، تعیین شرایط‌ لازم برای تصدی نمایندگی مجلس بر یک رشته مبانی استوار است و نظارت و بررسی وجود یا فقدان این شرایط در داوطلبان نمایندگی مجلس نیز براساس اصول و ضوابطی صورت می‌گیرد. حق حاکمیت صالحان بر‌ جامعه و حق‌ تعیین سرنوشت اجتماعی از جمله مهم‌ترین مبانی حاکم بر تشخیص صلاحیت داوطلبان نمایندگی مجلس است که در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مد‌نظر قرار گرفته است. قانونگذار نیز با لحاظ این مبانی، شرایطی را در قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی پیش‌بینی کرده که برخی از آن‌ها جنبه‌ی کیفی و ماهوی دارند و فقط با استفاده از ابزار و روش‌های عینی قابل تشخیص و احراز نیستند و برخی جنبه‌ی صوری و شکلی دارند که ابزار عینی و نوعی برای احراز آن‌ها کفایت می‌کند. ‌صیانت از مبانی مذکور اقتضا می‌کند که بررسی شرایط و تطبیق آن‌ها بر داوطلبان نمایندگی مجلس شورای اسلامی- به‌خصوص در شرایط کیفی و ماهوی- بر‌اساس ضوابط و اصولی صورت پذیرد. اصل حاکمیت قانون، اصل مستند و مستدل بودن، اصل رعایت حق استماع، اصل عدم صلاحیت (عدم اتصاف به شرایط)، اصل لزوم احراز صلاحیت و اصل لازم و کافی بودن ابزار عینی در احراز شرایط صوری، از جمله اصولی است که در این زمینه باید مدنظر قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم
الف) فارسی
تقی‌زاده، جواد (1385)، «شرایط عام انتخاب پذیری در انتخابات سیاسی»، پژوهشنامهی حقوق و علوم سیاسی، سال اول، ش 2 و 2، صص 55-83.
خسروی، حسن (1387)، حقوق انتخابات دموکراتیک، تهران: مجد، چ اول.
دانش‌پژوه، مصطفی (1391)، مقدمهی علم حقوق، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چ هشتم.
دفتر بررسی‌های حقوقی (1375)، «مروری بر ضعف‌ها و قوت‌های قانون انتخابات (فراز و فرودهای قانون ‌انتخابات)»، مجلس و پژوهش، ش 19، صص 85-92.
زارعی، محمدحسین (137)، «‌تحلیلی از پیوند حقوق اداری و مدیریت دولتی بر پایه‌ی حاکمیت قانون»، مجلهی مدیریت دولتی، دوره‌ی 11، ش 38، صص 27-44.
سنجابی، کریم (1342)، حقوق اداری ایران، به کوشش عباس فرید، تهران: زهره، چ اول.
طباطبایی ‌مؤتمنی،‌ منوچهر (1390)،‌ حقوق اداری، تهران: سمت، چ پانزدهم.
عطریان، فرامرز (1393)، اصول و ویژگی‌های اداره‌ی خوب در نظام حقوقی ایران و اتحادیهی اروپا، رساله‌ی دکتری حقوق عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران.
علینقی، امیر‌حسین (1378)، نظارت بر انتخابات و تشخیص صلاحیت داوطلبان، تهران: نشر نی، چ اول.
 عمید زنجانی، عباسعلی (1386)، قواعد فقه،‌ بخش حقوق عمومی، تهران: سمت، چ اول.
غمامی، سید‌ محمدمهدی (1390)، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: مرکز اسناد جمهوری اسلامی‌ ایران، چ اول.
فلاح‌زاده، علی‌محمد (1392)، «تحولات حق استماع در حقوق اداری انگلستان و ایران»، فصلنامهی پژوهش حقوق عمومی، سال پانزدهم، ش ‌41، صص 169-206.
 کاتوزیان، ناصر (1373)، مقدمهی علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران، تهران: شرکت سهامی ‌انتشار، چ هفدهم.
کاتوزیان، ناصر (1377)، فلسفهی حقوق، تهران: شرکت سهامی ‌انتشار، چ اول، ج 2.
مظفر، محمدرضا (1380)، اصول الفقه، تحقیق عباسعلی زارعی سبزواری، قم: بوستان کتاب، چ هشتم.
مهرپور، حسین (1381)، «حق‌ تعیین سرنوشت از دیدگاه اسلام»، راهبرد، ش 24، صص 123-135.
مهرپور، حسین (1384)، وظیفهی دشوار نظارت بر قانون اساسی، تهران: نشر ثالث، چ اول.
نجفی اسفاد،‌ مرتضی و‌ فرید محسنی (‌1379)، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: انتشارات بین‌المللی الهدی، چ اول.
هاشمی،‌ سید محمد (1384)، حقوق بشر و آزادی‌های اساسی، تهران: میزان، چ اول.
هداوند، مهدی و علی مشهدی (1389)، اصول حقوق اداری (در پرتو آرای دیوان عدالت اداری)، تهران: خرسندی، چ اول.
ب) قوانین
قانون اساسی.
قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی‌ مصوب 7/9/1378 و اصلاحات بعدی.
قانون لزوم رسیدگی دقیق به شکایات داوطلبان ردصلاحیت‌شده در انتخابات مختلف ‌(مصوب 22/8/1378).
اعلامیه‌ی جهانی‌ حقوق بشر.
میثاق بین‌ا‌لمللی‌ حقوق مدنی و سیاسی.
اعلامیه‌ی حقوق ‌بشر اسلامی‌ قاهره.
 
ج) پایگاه­های اینترنتی
 www.khamenei.ir                                                   
 www.shora-gc.ir