خوانده در دیوان عدالت اداری

نویسندگان

1 استادیار دانشکده‌‌ی حقوق و علوم سیاسی دانشگاه شیراز

2 کارشناس ارشد حقوق عمومی دانشگاه شیراز

چکیده

از جمله مسائل مورد اختلاف در حوزه‌ی صلاحیت دیوان عدالت اداری این است که چه نهادهایی مشمول صلاحیت این مرجع‌اند. از ابتدای تأسیس دیوان تاکنون، دو رویکرد در این زمینه مطرح بوده است: الف) رویکرد محدود بودن جایگاه خوانده به قوه‌ی مجریه؛ و ب) رویکرد شمول صلاحیت دیوان بر تمامی نهادهای دارای قدرت عمومی. این مقاله ضمن تبیین مفهوم دولت در دعاوی اداری، به تقویت رویکرد دوم به‌عنوان رویکرد مطلوب و ایده‌آل می‌پردازد و با اتخاذ روش توصیفی-تحلیلی با مداقه در قانون و رویه‌ی قضایی به این نتیجه می‌رسد که با اتکای به نظریه‌ی ناظر بر محوریت ماهیت عمل اجرایی-اداری نهادهای متصدی قدرت، رویکرد محصور بودن جایگاه خوانده به قوه‌ی مجریه مورد پذیرش قانون و رویه‌ی قضایی نیست. همچنین رویکرد شمول صلاحیت دیوان بر تمامی نهادهای دارای قدرت عمومی نه به‌طور کامل، بلکه با استثنائاتی مورد پذیرش قانون قرار گرفته است. رویه‌ی قضایی نیز هرچند جایگاه خوانده را منحصر به قوه‌ی مجریه نمی‌داند، با رویکرد دوم نیز فاصله دارد و تمامی نهادهای دارای قدرت عمومی را مشمول صلاحیت دیوان نمی‌داند.

کلیدواژه‌ها


الف) فارسی
استوارسنگری، کورش (1388)[الف]، «مفهوم دولت در اصول 170 و 173قانون اساسی و انعکاس آن در صلاحیت دیوان عدالت اداری»، در مجموعه مقالات همایش دیوان عدالت اداری: صلاحیت قضایی و دادرسی اداری، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، چ اول.
استوارسنگری، کورش (1388)[ب]، مفهوم دولت (بررسی نهاد‌های رسمی جمهوری اسلامی ایران)، استاد راهنما: اردشیر امیر ارجمند، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.
اسدیان، ترحم ( 1388)، «واکاوی صلاحیت دیوان عدالت اداری»، در دیوان عدالت اداری؛ بازخوانی جایگاه، صلاحیت و دادرسی قضایی، پژوهشنامه‌ی مرکز پژوهش استراتژیک، ش1.
امامی، محمد و کورش استوار سنگری (1387)، حقوق اداری، تهران: میزان، چ دوم، ج1.
امامی، محمد؛ واعظی، سیدمجتبی و مهستی سلیمانی (1390)، ضوابط دعاوی قابل طرح در دیوان عدالت اداری، تهران: میزان، چ اول.
رضایی‌زاده، محمدجواد (1385)، حقوق اداری 1، تهران: میزان، چ اول.
زولر، الیزابت (1391)، درآمدی بر حقوق عمومی، ترجمه‌ی سیدمجتبی واعظی، تهران: جاودانه (جنگل).
شریعت باقری، محمدجواد (1388)، «یک دیوان عدالت اداری دیگر»، در دیوان عدالت اداری؛ بازخوانی جایگاه، صلاحیت و دادرسی قضایی، پژوهشنامه‌ی مرکز پژوهش استراتژیک، ش1.
شمس، عبدالله (1384)، آیین دادرسی مدنی، تهران: دراک، چ هفتم، ج1.
صدرالحفاظی، سید نصرالله (1372 )، نظارت قضایی بر اعمال دولت در دیوان عدالت اداری، تهران: شهریار، چ اول.
طباطبایی مؤتمنی، منوچهر (1384)، حقوق اداری، تهران: سمت، چ دهم.
گرجی ازندریانی، علی‌اکبر (1388) [ب]، «حاکمیت قانون و محدودیت‌های حق دادخواهی در دیوان عدالت اداری»، در مجموعه مقالات همایش دیوان عدالت اداری: صلاحیت قضایی و دادرسی اداری، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، چ اول.
محمودی، جواد (1390)، نظارت قضایی بر مقررات اداری در انگلستان و فرانسه، تهران: جنگل.
محمودی، جواد (1384)، «تأملی بر نظریه‌ی تفسیری شورای نگهبان»، نشریه‌ی حقوق اساسی، سال سوم، ش 5.
محمودی، جواد (1386)، «قانون جدید دیوان عدالت اداری در بوته‌ی نقد»، نشریه‌ی حقوق اساسی، سال چهارم، ش 7 .
میرمحمدی میبدی، سید مصطفی (1393)، تکلیف شورای انقلاب فرهنگی در قانون جدید دیوان عدالت، قابل دسترسی در:
http://b2n.ir/24888
موسی‌زاده، رضا (1378)، حقوق اداری 1 و2، تهران: میزان، چ دوم.
مولابیگی، غلامرضا (1394)، صلاحیت و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، تهران: جنگل، چ دوم.
نعیمی، عمران (1388)، «صلاحیت دیوان عدالت اداری نسبت به نهادها و مؤسسات عمومی غیردولتی»، در مجموعه مقالات همایش دیوان عدالت اداری: صلاحیت قضایی و دادرسی اداری، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، چ اول.
وزین کریمیان، محمد (1388)، «سنجش صلاحیت دیوان عدالت اداری بر مبنای ترسیم نظری (تئوریک) نظام اداری»، در مجموعه مقالات همایش دیوان عدالت اداری: صلاحیت قضایی و دادرسی اداری، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، چ اول.
هاشمی، سیدمحمد (1388)، «مفهوم دولت در ارتباط با صلاحیت‌های دیوان عدالت اداری»، در مجموعه مقالات همایش دیوان عدالت اداری: صلاحیت قضایی و دادرسی اداری، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، چ اول.
ب) لاتین
Chapus, Rene ) 2001), Droit administratif g'ene'ral, t1, Paris: Montchre'stien.
Favoreu, Louis, Philip, Louis (2009), Les Grandes de'cisions du Conseil constitutionnel, Dalloz.
Gaudemet, Yves (2000), Traite' de droit administratif, t1, Paris: L.G.D.J.
Long, Marcel (2001), Les grands arrets de la jurisprudence administrative, Paris: Dalloz.