نقش مقدمه‌ی قانون اساسی در تفسیر اصول و شناخت اهداف و رسالت‌های قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

نویسندگان

1 استادیار مؤسسه‌ی آموزشی- پژوهشی امام خمینی (ره)

2 دانشجوی دکتری حقوق عمومی دانشگاه امام صادق (ع)

3 کارشناس ارشد حقوق عمومی دانشگاه امام صادق (ع)

چکیده

در اسناد قانونی، مقدمه، متکفل معرفی موضوع، زمینه‌های شکل‌گیری، رسالت و هدف آن سند است. مقدمه‌ی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز با آنکه به این موارد اشاره کرده، عمده‌ی نگاه‌ها به این متن، ناظر بر ارزش تاریخی آن بوده است و کمتر به ارزش حقوقی آن و تأثیر بسزای آن در تفسیر مقرون به صواب از اصول قانون اساسی، توجه می‌شود. مدعای این مقاله آن است که از جمله ملزومات ارائه‌ی تفسیر صحیح از یک سند قانونی، توجه به مقدمه‌ی آن است. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز از این قاعده کلی مستثنا نبوده و برای ارائه‌ی تفسیر صحیح از آن ضروری است به مقدمه‌ی آن، که بیانگر اصول حاکم بر مفاد مندرج در متن قانون اساسی و به‌مثابه‌ی ارکان و پایه‌های آن است، توجه شود.

کلیدواژه‌ها


الف) فارسی و عربی

قرآن کریم.
نهج‌البلاغه نسخه‌ی صبحی صالح.
ابن‌حیون، نعمان بن محمد (1385ق)، دعائم‌الاسلام، تحقیق آصف فیضی، قم: مؤسسه آل‌البیت (ع)، چ دوم.
اداره‌ی کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی(1364)، صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی، تهران: اداره‌ی کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی.
ایمانی، عباس و قطمیری، امیررضا (1388)، قانون اساسی در نظام حقوقی ایران، تهران: نامه‌ی هستی.
بازرگان، مهدی (1374)، «آخرت و خدا؛ هدف بعثت انبیا»، مجلهی کیان، ش 28، صص 46-61.
بیگ­زاده، ابراهیم (1391)، حقوق سازمان­های بین­المللی، تهران: مجد، چ دوم.
خمینی، سید روح‌الله (1421ق)، البیع، تهران: مؤسسه‌ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
خمینی، سید روح‌الله (1423ق)،‌ ولایت فقیه، تهران:‌ مؤسسه‌ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، چ دوازدهم.
ساعدوکیل، امیر و عسکری، پوریا (1391)، قانون اساسی در نظم حقوق کنونی، تهران: مجد.
سبحانی، جعفر (1375)، رسائل و مقالات، قم: الجامعة الاسلامیة.
سروش، عبدالکریم (1374)، «خدمات و حسنات دین»، مجلهی کیان، ش 27، صص 2-16.
صدر، سید محمدباقر (1421ق)، الاسلام یقود الحیاة (موسوعة الشهید الصدر)، قم: مرکز الأبحاث و الدراسات التخصصیة للشهید الصدر، ج 5.
طباطبایی مؤتمنی، منوچهر (1385)، حقوق اداری تطبیقی، تهران: سمت.
طباطبایی، سید محمدحسین (1374)، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه‌ی محمدباقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چ پنجم.
طریحی، فخرالدین (1375)، مجمعالبحرین، تحقیق سید احمد حسینی، تهران: مرتضوی، چ سوم.
فیض کاشانی، ملامحسن (1406ق)، الوافی، اصفهان: کتابخانه‌ی امام امیرالمؤمنین علی (ع).
کاتوزیان، ناصر (1383)، «اصول منطقی حاکم بر تفسیر قانون اساسی»، نشریهی حقوق اساسی، سال 2، ش 3، صص 302-308.
کک دین، نگوین؛ دییه، پاتریک و پله، آلن (1382)، حقوق بین­الملل عمومی، ترجمه‌ی حسن حبیبی، تهران: اطلاعات، ج 1.
مدنی، سید جلال­الدین (1388)، حقوق بین­الملل عمومی و اصول روابط بین­الملل، تهران: پایدار، ج 2.
مدنی، سید جلال­الدین (1389)، حقوق اساسی و نهادهای سیاسی در جمهوری اسلامی ایران، تهران: پایدار.
مرکز تحقیقات شورای نگهبان (1389)، مجموعه نظریات شورای نگهبان (تفسیری و مشورتی در خصوص اصول قانون اساسی)، تهران: مرکز تحقیقات شورای نگهبان، چ دوم.
مسلم نیشابوری (بی‌تا)، صحیح مسلم، بیروت: دارالفکر.
ملاصدرا، صدرالدین محمدبن ابراهیم شیرازی (1383)، شرح اصول کافی، تصحیح محمد خواجوی، تهران: مؤسسه‌ی مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ملک­زاده،‌ محمد (1390)، مبانی دینی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
مهرپور، حسین (1387)، مختصر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: دادگستر.
میرحامد، حسین (1366)، عبقات الانوار فی امامة ائمة الاطهار، اصفهان:‌ کتابخانه‌ی عمومی امام امیرالمؤمنین علی (ع)، چ دوم.
میرعباسی، سید باقر (1376)، حقوق بین­الملل عمومی، تهران: دادگستر، ج 1.
نیکونهاد، حامد (1392)، «جایگاه و صلاحیت قوه‌ی مجریه در نظام حقوق اساسی ایران در پرتو اندیشة قانونگذار اساسی»، مجموعه مقالات اولین همایش ملی قوهی مجریه در حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: معاونت تدوین تنقیح و انتشار قوانین و مقررات ریاست جمهوری، صص 196-219.
هاشمی، سید محمد (1388)، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: میزان، ج 1.
هداوند، مهدی و مشهدی، علی (1389)، اصول حقوق اداری، تهران: خرسندی.

ب) لاتین

Ducat, Craing.R(2009), Constitutional Interpretation, Volume II, Right of the Individual, ninth edition, Michael Rosenberg.
ج) پایگاه­های اینترنتی
http://diplomasy.persianblog.ir.
http://www.legifrance.gouv.fr.