نسبت‌سنجی «صلاحیت عام قانونگذاری مجلس» و «فرماندهی کل نیروهای مسلح» در رویه شورای نگهبان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، تهران، ایران

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد حقوق عمومی دانشگاه علامه طباطبائی (ره)، تهران، ایران

10.22034/qjplk.2022.1460.1373

چکیده

مجلس شورای اسلامی از یک ‌طرف مطابق اصل 71 قانون اساسی صلاحیت عام قانونگذاری دارد و از طرف دیگر، فرماندهی کل نیروهای مسلح مطابق بند 4 اصل 110 قانون اساسی بر عهده رهبری قرار گرفته است. مجلس شورای اسلامی در برخی موارد در خصوص امور مربوط به نیروهای مسلح مصوباتی وضع می‌کند که ممکن است تدابیر و فرمان‌های صادره از سوی فرماندهی کل نیروهای مسلح رعایت نشود. این پژوهش با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی در پی آن است که نسبت صلاحیت عام قانونگذاری مجلس را با اقتضائات فرماندهی کل نیروهای مسلح در رویه شورای نگهبان بررسی و ارزیابی کند. یافته‌ها بیانگر آن است که از نظر شورای نگهبان، صلاحیت فرماندهی کل نیروهای مسلح و همچنین مادون رهبری بودنِ مجلس شورای اسلامی ایجاب می‌کند که همه امور سیاستگذاری، نظارت و اجرا در نیروهای مسلح تحت راهبری و تدبیر رهبری صورت گیرد. در این زمینه شورای نگهبان در یک رویه کلی هرگونه تغییر در تشکیلات نیروهای مسلح، عزل و نصب در نیروهای مسلح، اعطای اختیار و یا ایجاد تکلیف برای نیروهای مسلح و سیاستگذاری برای آنان را درصورتی‌که تحت تدابیر رهبری صورت نگیرد، مغایر قانون اساسی تشخیص می‌دهد. البته در برخی موارد شورای نگهبان خلاف رویه کلی خود عمل کرده که در این پژوهش این‌گونه موارد نیز بررسی شده است

کلیدواژه‌ها


  1. الف) فارسی

    1. اشراقی، مهرداد؛ یاوری، علیرضا (1398)، «الگوی مرحله محور بازی جنگ در فرماندهی و کنترل»، فصلنامه علمی-پژوهشی فرماندهی و کنترل، سال سوم، ش 4، زمستان، ص 1-18.
    2. پیرزاد فرد، قدرت‌الله (1384)، «اصول جنگ و ارتباط آن در عملیات ویژه و مشترک»، فصلنامه علوم و فنون نظامی، پاییز و زمستان، سال دوم، ش 4.
    3. جلیلی قاسم آقا، امید (1397)، «سیاستگذاری: مفاهیم الگوها و فرایندها»، مجله علمی تخصصی رویکردهای پژوهی نوین در مدیریت و حسابداری، ش 4، بهار، ص 106-114.
    4. جوان آراسته، حسین؛ ملک افضلی، محسن (1400)، حقوق اساسی 2: قوا و نهادهای حکومت، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    5. جوان آراسته، حسین (1388)، گزینش رهبر و نظارت بر او در نظام جمهوری اسلامی ایران، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    6. ------------- (1395)، «تفکیک قوا در نظام سیاسی اسلام و جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی، سال چهل‌ونهم، ش1، بهار و تابستان، ص 51-67.
    7. رستمی، ولی؛ قطبی، میلاد (1393)، «تحلیلی بر مفهوم نهادهای زیر نظر رهبری در نظام تقنینی ایران»، فصلنامه دانش حقوق عمومی، سال سوم، ش 9.
    8. رضاییان، علی (1393)، اصول مدیریت، تهران: سمت، چ بیست‌وپنجم.
    9. صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (1364)،ادارۀ کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، تهران.
    10. عمید زنجانی، عباسعلی (1387)، کلیات حقوق اساسی ایران، تهران: مجد، چ دوم.
    11. غلامپور آهنگر، علی (1392)، سیاستگذاری عمومی و سیاست‌پژوهی چیستی سیاستگذاری عمومی، مرکز پژوهش‌های مجلس، شماره مسلسل 13064.
    12. محمدی‌فر، ناصر (1384)، «فرمانده و هنر نظامی»، فصلنامه مدیریت نظامی، بهار و تابستان، ش17.
    13. مختاری دستنائی، امین؛ کرمی، حامد (1396)، «حقوق حاکم بر اموال نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه تحقیقات حقوقی، ش 80، ص 337-361.
    14. میرشفیعی، نصرالله؛ الوانی، مهدی (1368)، مدیریت تولید، آستان قدس رضوی.
    15. هاشمی، سید محمد (1380)، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران؛ حاکمیت و نهادهای سیاسی وابسته، تهران: میزان، ج 2.