نقش رویکردهای نسلی در اعتبار قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه حقوق دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قزوین، قزوین. ایران

10.22034/qjplk.2022.1623.1499

چکیده

«رویکردهای متفاوت نسلی» (از توافق میان نسل‌ها تا گسست و فروپاشی بین‌نسلی) در شاخه «جامعه‌شناسی نسلی» مطالعه و بررسی می‌شود. در حقوق و علوم سیاسی نیز «اعتباربخشی یا اعتبارزدایی از قانون و نظام سیاسی حقوقی» در قالب دامنه‌ای از نظرها و اندیشه‌ها مطرح شده است. در تبیین رابطه و پیوند میان این دو حوزه، این سؤال قابل طرح خواهد بود که رویکردهای متفاوت نسلی در نظام جمهوری اسلامی ایران، چه نوع رابطه‌ای با فرایند اعتبار بخشی یا اعتبارزدایی از قانون اساسی موجود دارند؟ در حقیقت چنانچه داده‌های جامعه‌شناسی نسلی بر وقوع گسست نسلی در ایران صحه گذارد، آیا می‌توان با استناد به حق تعیین سرنوشت در حقوق، به اعتبارسنجی مجدد قانون اساسی موجود اقدام کرد؟ مقاله پیش‌رو با مطالعه‌ای میان‌رشته‌ای و به روش توصیفی- تحلیلی به بررسی این ارتباط پرداخته است. استفاده و استناد کردن به ابژه‌های فرانسلی در جامعه‌شناسی در کنار ادله‌ پیشا قانون اساسی از سویی و فرا قانون اساسی از سوی دیگر، تبیین‌کننده وجود رابطه‌ تباین میان این دو مقوله شده است.

کلیدواژه‌ها


  1. الف) فارسی و عربی

    1. ابوالحسنی، محسن (1394)، آشنایی با مفاهیم حقوق عمومی؛ بررسی مفهوم مشروعیت، دفتر مطالعات نظام‌سازی اسلامی، شماره مسلسل 13940180، پژوهشکده شورای نگهبان.
    2. احمدی، حمید (1388)، «هویت ملی ایرانی در گستره‌ تاریخ»، فصلنامه مطالعات ملی، ش 15.
    3. ارشدی، علی‌یار (1382)، حقوق اساسی و شرح و نقد قانون اساسی ایران، تهران: سرمدی، چ اول.
    4. اسماعیلی، محسن؛ طحان نظیف، هادی (1392)، «نسبت سیاست‌های کلی نظام با احکام حکومتی در حقوق اساسی ایران»، پژوهشنامه حقوق اسلامی، سال سیزدهم، ش 1، پیاپی35.
    5. اصغری، محمدرضا (1392)، گزارش پژوهشی بررسی مفهوم قانون اساسی، تهران: دفتر مطالعات نظام سازی اسلامی، مرکز تحقیقات شورای نگهبان.
    6. امامی، سید حسین (1334)، حقوق مدنی، تهران: کتاب‌فروشی اسلامیه، ج 1.
    7. امینیان، بهادر (1386)، «تأثیر هویت ملی در پیوند نسلی»، جوانان و مناسبات نسلی، ش 1.
    8. آزاد ارمکی، تقی (1386)، «فرایند تغییر نسلی، بررسی فرا تحلیلی در ایران»، جوانان و مناسبات نسلی، ش 1.
    9. آزاد ارمکی، تقی؛ غفاری، غلامرضا (1383)، جامعه‌شناسی نسلی در ایران، تهران: پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی، چ اول.
    10. آمدی، سیف‌الدین ابوالحسن علی بن ابی علی (1980م)، الاحکام فی الاصول الاحکام، بیروت، لبنان: دارالکتب العلمیه.
    11. باقرزاده، محمدرضا (1395)، «امکان‌سنجی دوره‌ای شدن حاکمیت سیاسی در قانون اساسی»، مجله سیاست متعالیه، سال چهارم، ش 12.
    12. بالس، کریستوفر (1389)، «ذهنیتی بین نسلی دیدگاهی روانکاوانه درباره اختلاف نسل‌ها»، ترجمه حسین پاینده، مجله ارغنون، ش 138.
    13. برزگر، صادق (1344)، نسل جوان و نسل پیر، یک اقتراح اجتماعی، مسائل ایران، ش 28 و 29.
    14. تاجیک، محمدرضا (1386)، «انسان مدرن و معمای هویت»، فصلنامه مطالعات ملی، ش 21.
    15. جمعی از نویسندگان (1364)، صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، ج 1، چ اول.
    16. ------------- (1373)، دفتر بررسی‌های حقوقی معاونت پژوهشی مجلس، اصل برتری قانون اساسی، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
    17. ------------ (بی‌تا)، بحثی درباره مرجعیت و روحانیت، تهران: شرکت سهامی خاص.
    18. ------------- (1382)، معاونت پژوهشی دفتر بررسی‌های حقوقی، مفهوم حاکمیت قانون، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
    19. حسینی قائم‌مقامی، سید عباس(1378)، کاوش‌های فقهی، تهران: مؤسسه انتشارات فقهی امیرکبیر.
    20. دوران، بهزاد؛ محسنی، منوچهر (1382)، «هویت؛ رویکردها و نظریه‌ها»، مجله علوم تربیتی و روانشناسی، ویژه‌نامه هویت، ج1، ش1، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
    21. رحمانیان، عبدالمجید (1396)، بررسی تطبیقی مبانی اصول تغییرناپذیر قانون اساسی و حق حاکمیت ملی، رساله دکتری، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران.
    22. روشه، گی (1382)، تغییرات اجتماعی، ترجمه منصور وثوقی، تهران: نی.
    23. ساروخانی، باقر (1375)، دایره‌المعارف علوم اجتماعی، تهران: کیهان.
    24. شفیق فرد، حسن (1396)، رساله مفهوم و جایگاه حق نسل‌های آینده در حقوق بین‌الملل محیط زیست و ایران، تهران: دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی.
    25. صدر، السید محمدباقر (1375)، اقتصادنا، مرکز انتشارات قم.
    26. الطایی، علی (1378)، بحران هویت قومی در ایران، تهران: شادگان.
    27. طباطبایی، سید محمدحسین (1371)، مجموعه مقالات، به کوشش هادی خسروشاهی، چ اول، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
    28. العراقی، محسن (1362)، مقدمه کتاب مجمع الفائده و البرهان، احمدبن محمد مقدس اردبیلی، قم: مؤسسه نشر اسلامی، ج1.
    29. علویان، مرتضی (1388)، «مروری بر فاصله‌ میان نسل‌ها؛ علل و راهکارهای مقابله با آن»، مجله فرهنگ و پژوهش، سال اول، ش 4.
    30. علیخانی، علی‌اکبر (1382)، نگاهی به پدیده گسست نسل‌ها، تهران: پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی
    31. عمید زنجانی، عباسعلی (1381)، «بایدها و نبایدها در قانون اساسی»، مجله الهیات و حقوق، ش 6.
    32. فیرحی، داوود (1382)، ملاک‌های سیلان یا انقطاع نسل‌ها، تهران: پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.
    33. قاسمی، محسن (1383)، «علم قانون‌گذاری در سایه حقوق اساسی»، نشریه حقوق اساسی، سال دوم، ش 3.
    34. کلانتری، علی‌اکبر (1376)، حکم ثانوی در تشریع اسلامی، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، حوزه علمیه قم.
    35. گرجی، علی‌اکبر (1387)، «حاکمیت قانون در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران»، مجله تحقیقات حقوقی، ش 48.
    36. ---------- (1388)، در تکاپوی حقوق اساسی، تهران: جنگل، چ دوم.
    37. ---------- (1391)، «نسل سوم و قانون اساسی»، مصاحبه گفت‌وگومحور در مجله الکترونیکی تجارت فردا.
    38. مصباح یزدی، محمدتقی (1377)، «حکومت و مشروعیت»، کتاب نقد، ش 7.
    39. مطلبی، سید محسن (1385)، پاسداری از قوانین اساسی در نظام‌های سیاسی غرب و جمهوری اسلامی ایران، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چ اول.
    40. معیدفر، سعید (1383)، «شکاف نسلی یا گسست فرهنگی»، فصلنامه علوم اجتماعی، ش 24.
    41. موسی‌زاده، ابراهیم و نعمت مهدوی‌راد (1392)، ماهیت و مبانی سیاست‌های کلی نظام اداری، تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی ریاست جمهوری، چ اول.
    42. هاشمی، محمد (1392)، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، اصول و مبانی کلی نظام، تهران: میزان، ج 1، چ دوازدهم