مجلس شورای اسلامی و لزوم ارزیابی تأثیرات قانون در مرحله تقنین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق عمومی دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران

2 استادیار حقوق عمومی دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران

چکیده

امروزه ارزیابی تأثیرات قانون فرایند بسیار مهمی است که در روند قانونگذاری باید به آن توجه شود. به‌منظور تحقق این فرایند، نهادهای مختلفی باید ایفای نقش کنند. از مهم‌ترین نهادهایی که در کشورهای مختلف در این زمینه باید وظایفی را انجام دهند، مجالس قانونگذاری کشورها هستند. حال سؤال این است که در جمهوری اسلامی ایران مجلس شورای اسلامی با توجه به وظایف و اختیارات خود چه جایگاهی در تحقق فرایند ارزیابی تأثیرات قانون دارد؟ برای پاسخگویی به این پرسش با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی بیان خواهد شد که مجلس شورای اسلامی با توجه به وظیفه قانونگذاری و نظارت که بر عهده دارد و نیز ظرفیت ساختاری بخش‌های مختلف مجلس، می‌تواند مهم‌ترین نقش را در فرایند ارزیابی تأثیرات قانون بر عهده داشته باشد. در این زمینه مجلس شورای اسلامی می‌تواند از نظرهای گروه‌های مدنی و کمک سایر نهادها نیز برای ارزیابی تأثیر قانون بهره ببرد.

کلیدواژه‌ها


  1. الف) فارسی

    1. الوانی، سید مهدی؛ شریف‌زاده،  فتاح (1385)، فرایند خط‌مشی‌گذاری عمومی، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، چ چهارم.
    2. امیری، فرهاد (1396)، نقش دیوان محاسبات در عملکرد بودجه سالانه کشور، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، صفادشت: دانشگاه آزاد اسلامی.
    3. توازنی‌زاده، عباس و همکاران (1385)، بررسی اجمالی صلاحیت نظارتی مجلس شورای اسلامی، تهران: انتشارات مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی دفتر مطالعات حقوقی، شماره گزارش 7757.
    4. حسین‌پور، داوود و همکاران (1397)، «تدوین الگوی نظارت بر خط‌مشی‌های عمومی مصوب مجلس شورای اسلامی با تأکید بر حوزه امور اقتصادی»، فصلنامه مجلس و راهبرد، ش 94، صص 369-392.
    5. رحیمی، ساجدی؛ روح‌الله، احمد (1399)، «مطالعه تطبیقی مفهوم قانون و ارکان قانونگذاری در نظام حقوقی ایران و مالزی»، فصلنامه تحقیقات حقوقی تطبیقی ایران و بین‌الملل، دوره 13، ش 48، صص 115-141.
    6. رستمی، ولی (1387)، «مشارکت مردم در قانونگذاری جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه حقوق، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 38، ش 1، صص 179-204.
    7. زارعی، محمدحسین (1384)، «بخش مطالعات پارلمانی: جایگاه نظارتی مجلس و اصول حاکم بر آن»، فصلنامه مجلس و راهبرد، دوره 12، ش 48، صص 275-286.
    8. زرشکن عابد، لیلا (1387)، ارزیابی تأثیرات قانون: ابزاری برای قانونگذاری بهتر، ناظر علمی: بهزاد پورسید، تهران: انتشارات مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، چ اول.
    9. طباطبایی مؤتمنی، منوچهر (1384)، حقوق اساسی (کلیات حقوق سیاسی و رژیم‌های مهم سیاسی معاصر)، تهران: میزان، چ سوم.
    10. عبدالاحد، علی و همکاران (1397)، آسیب‌شناسی نظام قانونگذاری جمهوری اسلامی ایران، تهران: انتشارات مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی دفتر مطالعات حقوقی (گروه حقوق عمومی)، شماره گزارش 16080.
    11. قاضی شریعت‌پناهی، سید ابوالفضل (1390)، بایسته‌های حقوق اساسی، تهران: میزان، چ چهلم.
    12. کرک پاتریک، کالین (1391)، اصول ارزیابی تأثیرات مقررات‌گذاری و رهنمودهایی برای اجرای آن، ترجمه مسعود فریادی، مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی (گروه مطالعات کسب‌وکار)، شماره گزارش 12401.
    13. مدر، لوئیس (1390)، «ارزیابی تأثیرات: به‌سوی ارتقای کیفی قانونگذاری»، گفتارهایی در قانون و قانونگذاری، ترجمه و تألیف حسن وکیلیان، احمد مرکزمالمیری، تهران: مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی، چ اول، صص 306-321.
    14. مرکزمالمیری، احمد (1391)، آسیب‌شناسی ارزیابی اجرای قانون بررسی موردی ارزیابی‌های انجام‌شده توسط مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در دوره هشتم، مرکز پژوهش‌های مجلس (گروه مطالعات محیط کسب‌وکار)، شماره گزارش 12450.
    15. منصوریان، ناصرعلی؛ آگاه، وحید (1390)، جایگاه قوانین آزمایشی در حقوق عمومی ایران، مجله تحقیقات حقوقی، دوره چهاردهم، ش 55، صص 365-434.
    16. وکیلیان، حسن؛ مرکز مالمیری، احمد (1395)، «مقدمه‌ای بر فلسفه قانونگذاری: در تکاپوی ارتقای کیفیت قانون»، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، دوره هجدهم، ش 51، صص 29-54.

    ب) لاتین

    1. Bauer, Stephanie; Wittholz, Karen (2002), Regulatory Impact Analysis (RIA) Developments and current practices in the EU Member States, on the EU level and in selected third countries, Luxembourg, European Parliament.
    2. Comptroller and Auditor General (2001), Better Regulation: Making Good Use of RIA, London.
    3. https://b2n.ir/006688.
    4. Kasemets, Aare (2001), Impact Assessment of Legislation for Parliament and Civil Society: A Comparative Study, ECPRD Seminar.