آسیب‌شناسی نقش دیوان محاسبات کشور در تحقق پاسخگویی و حاکمیت قانون

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته مقطع دکتری حقوق عمومی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 استادیار حقوق عمومی دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

چکیده

امروزه حکمرانی خوب را می‌توان معیار و سنجه‌ای به‌منظور ارزیابی نهادها و ساختارهای متعدد قدرت در نظام‌های مختلف سیاسی به‌شمار آورد. در نظام سیاسی ایران، دیوان محاسبات کشور با توجه به جایگاه قانونی و اهداف و رسالت خود به‌عنوان مؤسسه تخصصی و فنی ناظر بر چگونگی دخل و خرج دولت، می‌تواند نقش مؤثری در تحقق حکمرانی خوب، به‌ویژه حکمرانی مالی خوب ایفا کند. هدف اصلی این مقاله بررسی آسیب‌شناسانه این نهاد از منظر امکان تحقق پاسخگویی و حاکمیت قانون در دستگاه‌های اجرایی به‌عنوان دو مؤلفه‌ اصلی حکمرانی خوب که در ارتباط نزدیکی با کارویژه‌های دیوان محاسبات کشورند، است. در این تحقیق از منابع متعدد برخط و کتابخانه‌ای در حوزه نظارت مالی و حکمرانی خوب استفاده شده است. نتیجه اجمالی به‌دست‌آمده مبین این است که در مسیر ایفای نقش سازنده دیوان محاسبات کشور در تحقق پاسخگویی و حاکمیت قانون خلأهای قانونی و فراقانونی متعددی وجود دارد. 

کلیدواژه‌ها


  1. الف: فارسی

    1. آذر، عادل؛ امیرخانی، طیبه (1391)، بودجه‌ریزی عمومی: نهادهای بودجه‌ریزی و بودجه محلی، تهران: سمت.
    2. امیرارجمند، اردشیر (1381)، «سیاست‌های کلی نظام در پرتو اصل حاکمیت قانون و جمهوریت»، فصلنامه راهبرد، ش 26. ص 90-70
    3. ------------- (1385)، جزوه حقوق اداری ایران، کارشناسی ارشد حقوق عمومی دانشگاه شهید بهشتی.
    4. باباجانی، جعفر (1383)، «ارزیابی ظرفیت مسئولیت پاسخگویی نظام حسابداری و گزارشگری مالی دولت جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات حسابداری، ش 6.ص 54-26
    5. ---------- (1383)، «گزارشگری مالی نوین در بخش عمومی»، مجموعه سخنرانی‌ها و مقالات همایش گزارشگری مالی، تحولات پیش روی، تهران: کیومرث.
    6. ---------- (1382)، «تحلیل نظری پیرامون سیستم نظارت مالی کشور از منظر پاسخگویی»، مجله بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، ش 31.ص130-77
    7.  --------- (1392)، حسابداری و کنترل‌های مالی دولت، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی، چ دهم.
    8. بادامچی، علی؛ رنجبری، ابوالفضل (1393)، حقوق مالی و مالیه عمومی، تهران: مجد، چ دوازدهم.
    9. بنایی اسکویی، مجید (1394)، «جایگاه و قلمرو مصوبات هیأت‌های امنای دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی و پژوهشی»، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، ش 47.ص 69-36

    10. حسینی عراقی، حسین (1383)، حسابرسی دولتی، دانشکده امور اقتصادی، چ دوم.

    11. دانشفرد، کرم‌الله؛ قزلباش، حسن (1389)، «بررسی نقش گزارش تفریغ بودجه در اعمال نظارت پارلمانی بر عملکرد دولت»، مجله حسابداری مدیریت، ش 4.ص103-93

    12. دباغ، سروش؛ نفری، ندا (1388)، «تبیین مفهوم خوبی در حکمرانی خوب»، نشریه مدیریت دولتی، دوره 1، ش 3.ص 3-18

    13. زارعی، محمدحسین (1376)، «تحلیلی از پیوند حقوق اداری و مدیریت دولتی بر پایه حاکمیت قانون»، فصلنامه مدیریت و توسعه، ش 38.ص44-27

    14. راسخ، محمد (1390)، نظارت و تعادل در نظام حقوق اساسی، تهران: دراک، چ دوم.

    15. شیائوکامپو، سالواتور؛ توماس، دانیل (1389)، مدیریت هزینه‌های عمومی، ترجمه گروه مترجمان دفتر مطالعات برنامه و بودجه مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.

    16. عباسی، ابراهیم (1389)، رویکردهای پیشرفته در بودجه‌ریزی دولت، تهران: سمت.

    17. مرکز مالمیری، احمد (1385) حاکمیت قانون: مفاهیم، مبانی و برداشت‌ها، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، چ اول.

    18. مشهدی، علی (1391)، صلاحیت تخییری: نظام حقوقی صلاحیت‌های تخییری در قوه مجریه، تهران: معاونت تحقیقات، آموزش و حقوق شهروندی معاونت حقوقی ریاست جمهوری، چ اول.

    19. مشهدی، علی؛ دارایی، علی؛ قارلقی، صدیقه (1399)، «شرایط استثنایی و استثناء حاکمیت قانون»، فصلنامه علمی پژوهش‌های نوین حقوق اداری، سال دوم، ش 4.ص 56-39.

    20. مؤتمنی طباطبایی، منوچهر (1384)، حقوق اداری، تهران: سمت.

    21. نقیبی مفرد، حسام (1396)، حکمرانی مطلوب در پرتو جهانی شدن حقوق بشر، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی، چ دوم.

    22. ویژه، محمدرضا (1390)، مبانی نظری و ساختار دولت حقوقی، چ اول، تهران: جنگل.

    23. هداوند، مهدی (1384)، «حکمرانی خوب، توسعه و حقوق بشر»، نشریه حقوق اساسی، سال سوم، ش 4.ص 86-52

    ب: لاتین

     

    1. Committee of Experts on Public Administration (2006), Definition of basic concepts and terminologies in governance and public administration, The UN Economic and Social Council, New York.
    2. Egbide, Ben- Caleband & Agbude, Godwyns Ade (2012), “Good Budgeting and Good Governance”, The Public Administration and Social Policies Review، IV Year, No. 29.
    3. IFAC (2001), Governance in the Public Sector: A Governing Body Perspective.
    4. INTOSAI-P10 (2007), Mexico Declaration On SAI Independence.
    5. Lord Sharman of Redlynch (2001), “Holding to Account”, the Review of Audit and Accountability for Central Government, (www. hm-treasury. gov. uk)
    6. Maher, Neva (2015), “How Supreme Audit Institution Should Perform and is to be Managed for External Audit”, Available at: https://fliphtml5. com/bjmv/vwfj/basic.
    7. Mayne, John (2006),” Audit and evaluation in public management: challenges, reforms, and different roles”, The Canadian Journal of Program Evaluation, Vol. 21.
    8. OECD (2002), Best Practices for Budget Transparency. Available at; www. Oecd. Com.
    9. Sutcliffe (2002), Public Fund Digest, International Federation of Accountants(IFAC), (www. ifac. org).
    10. Unescap (2004), What is good governance