گستره صلاحیت مقام رهبری در صدور فرمان همه‌پرسی (موضوع بند 3 اصل 110 قانون اساسی)

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق عمومی و بین‌الملل دانشگاه امام صادق (ع)،‌ تهران،‌ ایران

2 استادیار گروه حقوق عمومی دانشکده حقوق دانشگاه تربیت مدرس

3 دانشجوی دکتری حقوق عمومی دانشگاه امام صادق (ع)،‌ تهران، ‌ایران

10.22034/qjplk.2020.202

چکیده

در اصل 6 قانون اساسی،‌ یکی از شیوه‌های اداره کشور، مراجعه به آرای عمومی و برگزاری همه‌پرسی معرفی شده است. در همین زمینه، بند 3 اصل 110 قانون اساسی یکی از وظایف و اختیارات مقام رهبری را صدور «فرمان همه‌پرسی» برشمرده است. ابهامات این بند سبب شده است تا شمول صلاحیت مقام رهبری در خصوص صدور فرمان همه‌پرسی تقنینی موضوع اصل 59 قانون اساسی محل تأمل و اختلاف نظر باشد. از همین رو سؤال اصلی این پژوهش به تحلیل شمول صلاحیت‌ مقام رهبری در صدور فرمان همه‌پرسی اختصاص یافته است. پژوهش حاضر در قالبی توصیفی- تحلیلی و با استفاده از داده‌های کتابخانه‌ای بر این باور است که مستند به مشروح مذاکرات شورای بازنگری قانون اساسی و ادله‌ حقوقی و همچنین با تمسک به اطلاق عبارت بند 3 اصل 110 قانون اساسی، محدود دانستن این صلاحیت مقام رهبری به صدور فرمان همه‌پرسی بازنگری در قانون اساسی صحیح نیست و شمول این صلاحیت، همه‌پرسی تقنینی موضوع اصل 59 قانون اساسی را هم در برمی‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

الف: فارسی

  1. ابریشمی‌راد، محمدامین و حامد نیکونهاد (1399)، «تفسیری قصدگرایانه از صلاحیت مقام رهبری در صدور فرمان همه‌پرسی؛ موضوع بند 3 اصل 110 قانون اساسی»، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، دوره 21، ش 66.
  2.  اسماعیلی، محسن (1382)، «همه‌پرسی و شورای نگهبان»، فصلنامه روش‌شناسی علوم انسانی.
  3. آشوری، داریوش (1387)، دانشنامه سیاسی (فرهنگ اصطلاحات و مکتب‌های سیاسی)، تهران: مروارید.
  4. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1387)،‌ ترمینولوژی حقوق،‌ تهران: انتشارات گنج دانش.
  5. خدایی، بهمن (1381)، همه‌پرسی رژیم‌های شاه، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  6. خمینی، روح‌الله (1374)، شئون و اختیارات ولی‌فقیه؛ ترجمه مبحث ولایت فقیه از کتاب ‌البیع، ترجمه جعفر کیوانی، بازبینی و ویرایش مرتضی شفیعی شکیب، تهران:‌ انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  7. --------- (1418ق)، الاجتهاد و التقلید، تهران:‌ مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
  8. راسخ، محمد (1390)، نظارت و تعادل در نظام حقوق اساسی، تهران: دراک.
  9. رستمی،‌ ولی (1387)،‌ «مشارکت مردم در قانون‌گذاری جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه حقوق،‌ مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی،‌ دوره 38، ش 1.
  10. صورت مشروح مذاکرات شورای بازنگری قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (1380)، تهران: اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، ج 2 و 3.
  11. صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (1364)، تهران: اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، چ اول، ج 3.
  12. طباطبائی مؤتمنی، منوچهر (1386)، حقوق اساسی،  تهران: میزان، چ دوازدهم.
  13. عمید زنجانی، عباسعلی (1385)، حقوق اساسی ایران، تهران: موسسه انتشارات و چ دانشگاه تهران، چ اول.
  14. غمامی، سید محمدمهدی (1390)، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چ اول.
  15. فتاحی، علی (1397)،‌ شورای نگهبان؛ نظارت بر انتخابات، تبیین و تحلیل صلاحیت شورای نگهبان در نظارت بر انتخابات و بررسی شبهات پیرامون آن،‌ تهران: پژوهشکده شورای نگهبان.
  16. قاضى، ابوالفضل (1388)، بایسته‌های حقوق اساسی، تهران: میزان.
  17. ------------ (1381)، حقوق اساسی و نهادهای سیاسی، تهران: میزان،‌ چ یازدهم.
  18. محسنی، فرید (1395)، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: دانشگاه امام صادق (ع)، چ اول.
  19. معرفت، محمدهادی (1389)،‌ ولایت فقیه، قم: مؤسسه فرهنگی تمهید.
  20. منصوریان، مصطفی (1397)، شرح قانون اساسی، فصل چهاردهم- بازنگری در قانون اساسی اصل 177، تهران: پژوهشکده شورای نگهبان.
  21. مهرپور، حسین (1391)، مختصر حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: دادگستر، چ سوم.
  22. هاشمی، سید محمد (1390)، حقوق اساسی و ساختارهای سیاسی، تهران: میزان.
  23. -------------- (1393)،‌ حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران،‌ تهران: دادگستر.
 

ب: لاتین

1. the Constitution of the  Spanish (1978), Available at:

2. http://www.congreso.es/portal/page/portal/Congreso/Congreso/Hist_Normas/Norm/const_espa_texto_ingles_0.pdf

3. the Constitution of the Italian Republic (1947), Available at:

4.  https://www.constituteproject.org/constitution/Italy_2012.pdf?lang=en

فصلنامه دانش حقوق عمومی

دوره 9، شماره 29
پاییز 1399
صفحه 51-68

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 08 آبان 1398
  • تاریخ بازنگری: 01 اردیبهشت 1399
  • تاریخ پذیرش: 11 خرداد 1399

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار