1
دانش آموخته کارشناسی ارشد فقه و حقوق خصوصی، دانشگاه شهید مطهری. تهران، ایران
2
دکتری فقه و حقوق جزا، دانشگاه شهید مطهری تهران، تهران، ایران . سطح 4 حوزه علمیه قم
10.22034/qjplk.2020.200
چکیده
بر مبنای اصل 85 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تقنین آزمایشی نوعی قانون‌گذاری است که استثنایی بر اصل «منع تفویض اختیار قانون‌گذاری» به‌شمار می‌رود. هرچند طرح این قوانین در نظام حقوقی ایران پذیرفته شده است و مزایایی چون سرعت در تقنین، کاهش تورم و افزایش کارامدی قوانین دارد، با ایراداتی چون مغایرت با اصل منع تفویض اختیار، اصل تفکیک قوا، ویژگی‌های جمعی بودن و شفافیت مجلس روبه‌روست. با توجه به استثنایی بودن این نوع تقنین در بسیاری از موارد به‌مثابه اصل با آن برخورد شده و موجب نقض اصل منع تفویض اختیار شده است. همچنین ازآن‌جا که در عمل، ارزیابی دقیقی بعد از اتمام دوره آزمایشی صورت نمی‌گیرد، در مقام ضرورت و بر مبنای اصل 85 قانون اساسی، اگر ارزیابی دقیقی بعد از اتمام دوره آزمایشی صورت گیرد، به‌عنوان تقنین مطلوب قابل پذیرش است. این پژوهش با رویکرد توصیفی _تحلیلی و با تکیه بر اطلاعات اسنادی انجام گرفته است، در عین حال به اعتبار آنکه نتایج آن موجب تغییر رویه موجود می‌شود، کاربردی است.
اسدآبادی، طیبه (1395)، نظام دموکراتیک مبتنی بر قانون اساسی و مفهوم مشروعیت، پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق عمومی، دانشکده قم، دانشگاه قم.
آشوری، محمد (1378)، آیین دادرسی کیفری، تهران: سمت، چ چهارم.
آگاه، وحید (1389)، جایگاه قوانین آزمایشی در حقوق ایران و فرانسه (مطالعه تطبیقی)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق عمومی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی.
ارسطو (1387)، سیاست، ترجمه حمید عنایت، تهران: امیرکبیر، چ پنجم.
اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی (1364)، صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی، تهران: انتشارات مجلس، چ اول، ج 2.
اداره کل قوانین و تندنویسی مجلس شورای اسلامی (1381)، صورت مشروح مذاکرات شورای بازنگری قانون اساسی جمهوری اسلامی، تهران: اداره کل امور فرهنگی و عمومی مجلس شورای اسلامی، چ دوم.
افلاطون (1380)، مجموعه آثار افلاطون، ترجمه محمدحسن لطفی، تهران: خوارزمی، چ سوم، ج 4.
بشیریه، حسین (1384)، آموزش دانش سیاسی، تهران: نگاه معاصر، چ چهارم.
پروین، خیرالله (1387)، «اختیارات و محدودیت‌های مجلس شورای اسلامی در امر قانون‌گذاری»، حقوق اساسی، سال پنجم، ش 10.
ترحینی العاملی، سید محمدحسین (1427ق)، الزبدة الفقهیة فی شرح الروضة البهیة، قم: دار الفقه للطباعة و النشر، چ چهارم.
تمیمی، رقیه (1386)، بررسی مفهوم آزادی، و قانون در اندیشه امام خمینی، جان لاک و منتسکیو، تهران: مؤسسه نشر آثار امام خمینی.
جوان، موسی (1326)، مبانی حقوق، تهران: شرکت چاپ رنگین.
حسینی زبیدی، محمّد مرتضی (1205ق)، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت: نشر دار الهدایة.
حاجی ده‌آبادی، احمد (1385)، «قانون مجازات اسلامی، پایان مدت آزمایشی و انتظارات»، فقه و حقوق، سال دوم، ش 8.
خانجانی موقر، حسن (1377)، تفویض اختیار قانون‌گذاری در حقوق اساسی ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق عمومی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه شیراز.
خمینی موسوی، سید روح‌اللّه (بی‌تا)، تحریرالوسیله، قم: مؤسسه مطبوعات دارالعلم، چ اول، ج 1.
دبیرنیا، علیرضا (1393)، قدرت مؤسس؛ کاوشی در مبانی حقوق اساسی مدرن، تهران: شهر دانش، چ اول.
دهخدا، علی‌اکبر (1385)، فرهنگ متوسط دهخدا، تهران: دانشگاه تهران، چ اول.
راسخ، محمد (1384)، بنیاد نظری اصلاح نظام قانون‌گذاری، تهران: دفتر مطالعات حقوقی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، چ اول.
رخشده‌رو، علیرضا (1386)، چگونگی ارزیابی آثار اجرایی قوانین و به‌کارگیری سیستم بازخورد، در همایش یکصدمین سال قانون‌گذاری (مجموعه مقالات)، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، چ اول.
زرنگ، محمد (1381)، تحول نظام قضایی ایران، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چ اول، ج1.
ساعد وکیل، امیر و پوریا عسکری (1388)، قانون اساسی در نظم کنونی، تهران: مجمع علمی و فرهنگی مجد، چ سوم.
ساکت، محمدحسین (1387)، حقوق‌شناسی: دیباچه‌ای بر دانش حقوق، تهران: ثالث، چ اول.
سبحانی تبریزی، جعفر (1367)، تهذیب الأصول (تقریرات درس امام خمینی)، قم: دارالفکر، چ سوم.
______________ (1419)، مصادر الفقه الإسلامی و منابعه، بیروت: دار الاضواء.
شهری، غلامرضا و سروش ستوده جهرمی (1373)، نظرات اداره حقوقی قوه قضائیه در زمینه کیفری، تهران: روزنامه رسش، ج 1.
صانعی، پرویز (1381)، حقوق و اجتماع، تهران: طرح نو، چ اول.
صدر، محمدباقر (1417ق)، بحوث فی علم الاصول، بیروت: الدار الاسلامیه، چ اول، ج 4.
_________ (1408ق)، مباحث الأصول، قم: مطبعة مرکز النشر- مکتب الإعلام الإسلامی، ج 4.
صفایی، ابراهیم (1383)، دکتر احمد متین دفتری، تهران: نشر قطره، چ اول.
فاضلی، حبیب‌الله (1391)، «استقلال قوا و سیاست خارجی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران»، بررسی‌های حقوق عمومی، سال اول، ش 1.
علوی، پرویز و نادعلی صادقیان (1389)، «ریشه‌های فکری اصل تفکیک قوا، اهمیت و دسته‌بندی نظام‌های سیاسی بر پایه‌ی تفکیک قوا»، فصلنامه حقوق مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 40، ش 2.
کاتوزیان، ناصر (1377)، فلسفه حقوق؛ منابع حقوق، تهران: شرکت سهامی انتشار، چ اول، ج 1 و 2.
کلی، جان (1388)، تاریخ مختصر تئوری حقوقی در غرب، ترجمه محمد راسخ، تهران: طرح نو، چ دوم.
گرجی ازندریانی، علی‌اکبر(1395)، حقوقی‌سازی سیاست، تهران: خرسندی، چ اول.
لاک، جان (1379)، رساله دوم درباره حکومت (آزادی فرد و قدرت دولت)، ترجمه محمود صناعی، تهران: هرمس.
مدنی، سید جلال‌الدین (1366)، حقوق اساسی در جمهوری اسلامی، تهران: سروش، چ اول.
_____________ (1380)، تاریخ سیاسی معاصر ایران، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چ اول.
محسنی، مرتضی (1354)، کلیات حقوق جزا، تهران: انتشارات دانشگاه ملی سابق، چ اول.
مجموعه اساسی (1391)، تهران: معاونت تدوین، تنقیح، و انتشار قوانین و مقررات معاونت حقوقی ریاست جمهوری، چ دوم.
مختاری، عبدالله (1397)، بررسی فقهی و حقوقی قوانین آزمایشی در امور کیفری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه شهید مطهری.
مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی (1389)، فرهنگ‌نامه اصول فقه، قم، چ اول.
مرکز تحقیقات شورای نگهبان (1382)، مجموعه نظریات شورای نگهبان در مورد مصوبات مجلس شورای اسلامی، دوره‌ی ششم، سال سوم، تهران: نشر مرکز تحقیقات شورای نگهبان، دادگستر، چ اول.
مرکز تحقیقات شورای نگهبان (1385)، مجموعه نظریات شورای نگهبان در مورد مصوبات مجلس شورای اسلامی(1384-1385)، تهران: دادگستر، چ اول.
معرفت، محمدهادی (1377)، ولایت فقیه، قم: مؤسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید، چ دوم.
موحد، محمدعلی (1384)، در هوای حق و عدالت، از حقوق طبیعی تا حقوق بشر، تهران: کارنامه، چ سوم.
موراوتز، توماس (1387)، فلسفة حقوق، مبانی و کارکردها، ترجمة بهروز جندقی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چ اول.
موسوی بجنوردی، سید محمد بن حسن (1401ق)، قواعد فقهیه، تهران: مؤسسه عروج، چ سوم، ج 2.
موسوی خویی (1419ق)، ابوالقاسم، دراسات فی علم الأصول (تقریر علی هاشمی شاهرودی) قم: مؤسسه دائره‌المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت (ع)، چ اول.
موسی‌زاده، رضا (1388)، «مفهوم مصلحت نظام و مرجع تشخیص آن در نظام قانون‌گذاری جمهوری اسلامی ایران»، مجله حقوق اساسی، سال ششم، ش 11.
مهرپور، حسین (1387)، مختصر حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: دادگستر، چ اول.
میرزایی، اقبال علی (1393)، «تصویب مجدد قانون و پیامدهای آن»، فقه و حقوق اسلامی، ش 9.
نائینی، محمدحسین (1424ق)، تنبیه الأمه و تنزیه المله، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، چ اول.
نظرپور، مهدی (1389)، آشنایی با قانون اساسی جمهوری اسلامی، قم: نشر معارف، چ دوم.
نمک‌دوست تهرانی، حسن (1383)، «حق دسترسی آزادانه به اطلاعات و دموکراسی»، مطالعاتی و تحقیقاتی وسایل ارتباط جمعی، سال پانزدهم، ش3.
نورایی، محمد (1394)، تعدد مراجع قانون‌گذاری جمهوری اسلامی ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق عمومی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی.
وزیری، ناصر (1346)، جمهوری پنجم فرانسه و حکومت ژنرال دوگل و قانون اساسی 1958، تهران: اندیشه.
وکیلیان، حسن (1390)، گفتارهایی در قانون و قانون‌گذاری (مجموعه مقالات)، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، چ اول.
ولیدی، محمدصالح (1372)، حقوق جزای عمومی، تهران: داد، چ اول، ج 2.
هاشمی، سید محمد (1382)، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: میزان، چ هفتم.
یزدانی زنوز، هرمز (1388)، «نقش شفافیت در تقنین حکمرانی مطلوب»، حقوق اساسی، سال ششم، ش 11.
ب: لاتین
Brian, Baugus; Feler Bose (2015), “Sunset Legislation in the States: Balancing the Legislature and the Executive.” Mercatus Research, Mercatus Center at George Mason University, Arlington.
Cottier, Bertil (1993), “Les sunset Laws des lois expérimentales à la mode américaine” in: Charles – Albert Morand, Évaluation Législative Et Lois Expérimentales, Universitaires D’Aix – Marseille.
Glasius, Marlies; Kaldor, Mary & Anheier, Helmut )2005), Global Civil Society, London: Sage.
Golash, Deirdre (2010), Freedom of Expression in Diverse World, London New York: Springer.
بارانی بیرانوند, امیر, مختاری, عبدالله. (1399). نقد و بررسی تقنین آزمایشی در حوزه قانون‌گذاری. فصلنامه دانش حقوق عمومی, 9(29), 1-26. doi: 10.22034/qjplk.2020.200
MLA
امیر بارانی بیرانوند; عبدالله مختاری. "نقد و بررسی تقنین آزمایشی در حوزه قانون‌گذاری". فصلنامه دانش حقوق عمومی, 9, 29, 1399, 1-26. doi: 10.22034/qjplk.2020.200
HARVARD
بارانی بیرانوند, امیر, مختاری, عبدالله. (1399). 'نقد و بررسی تقنین آزمایشی در حوزه قانون‌گذاری', فصلنامه دانش حقوق عمومی, 9(29), pp. 1-26. doi: 10.22034/qjplk.2020.200
VANCOUVER
بارانی بیرانوند, امیر, مختاری, عبدالله. نقد و بررسی تقنین آزمایشی در حوزه قانون‌گذاری. فصلنامه دانش حقوق عمومی, 1399; 9(29): 1-26. doi: 10.22034/qjplk.2020.200
)