بازشناسی مفهوم «مقررات و نظامات اداری» با تأکید بر رویه قضایی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه مازندران، مازندران، ایران

2 استادیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه مازندران، مازندران، ایران

چکیده

   مقررات اداری، قاعده قابل کاربست عمومی یک نهاد اداری است که قانون یا سیاستی را اجرا یا تفسیر می­کند. «رسیدگی به شکایات، تظلمات و اعتراضات اشخاص حقیقی یا حقوقی از آیین‌نامه‌ها و سایر نظامات و مقررات دولتی و شهرداری‌ها و مؤسسات عمومی غیردولتی...» در صلاحیت هیات عمومی دیوان عدالت اداری است و صلاحیت شعب و هیأت عمومی از یکدیگر متفاوت و جنس اعمال اداری موضوع صلاحیت آنها، متمایز است؛ این مقاله، با مداقه در رویه هیأت عمومی دیوان، به مفهوم شناسی «مقررات و نظامات اداری» از طریق تبیین مصداقی آن پرداخته و به این سؤال پاسخ می­دهد که در تبیین مفهوم و تعیین مصادیق «مقررات و نظامات» چه معیارهایی را با توجه به رویه دیوان می­توان ارائه کرد. مقررات اداری به عنوان دسته­ای از قواعد حقوقی، از ویژگی­های عمومیت و الزامی بودن پیروی می­کنند و در رویه هیات عمومی نیز این دیدگاه پذیرفته شده است. اگر مصوبه اداری، متضمّن تصمیم خاص بوده و فاقد جنبه عام­ باشد، مقررات اداری به شمار نمی­آید؛ همچنین اگر شامل یک پیشنهاد، مشاوره، نظر کارشناسی یا ابلاغ یک مصوبه باشد، الزام­آور  نبوده و در زمره مقررات اداری نیست.

کلیدواژه‌ها


-         امامی، محمد و استوارسنگری، کورش (1391)، حقوق اداری (1)، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
-         سنجابی، کریم (1396)، حقوق اداری ایران، تصحیح و تحشیه: علی­اکبر گرجی ازندریانی، تهران: انتشارات خرسندی، چاپ اول.
-         صدرالحفاظی، سیدنصرالله (1372)، نظارت قضایی بر اعمال دولت در دیوان عدالت اداری، تهران: نشر شهریار، چاپ اول.
-         طباطبایی مؤتمنی، منوچهر (1381)، حقوق اداری، تهران: انتشارات سمت، چاپ هشتم.
-         عباسی، بیژن (1389)، حقوق اداری، تهران: انتشارات دادگستر، چاپ اول.
-         عباسی، بیژن (1397)، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران، نشر دادگستر، چاپ اول.
-         غمامی، سیدمحمدمهدی (1390)، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول.
-         فلاح­زاده، علی­محمد و نجابت­خواه، مرتضی (1393)، نظارت قضایی دیوان عدالت اداری بر انتصاب­های اداری، فصلنامه دیدگاههای حقوق قضایی، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، شماره 66، صص 144- 125.
-         فلاح­زاده، علی­محمد و همکاران (1391)، تفکیک تقنین و اجرا (تحلیل مرزهای صلاحیت تقنینی در روابط قوای مقننه و مجریه)، تهران: مرکز تحقیقات شورای نگهبان، چاپ اول.
-         کاتوزیان، ناصر (1379)، مقدمه علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران، تهران، شرکت سهامی انتشار.
-         مولابیگی، غلامرضا (1392)، حدود صلاحیت و جهات رسیدگی به ابطال مصوبات در هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، اندیشه­های حقوق اداری (مجموعه مقالات)، تهران: انتشارات مجد، چاپ اول.
-         مهرپور، حسین (1387)، مختصر حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران، نشر دادگستر، چاپ اول.
-         هاشمی، سیدمحمد (1382)، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: نشر میزان، چاپ هفتم، جلد دوم.
 
-       F.Fuchs , Ralf,1938, Procedures in administrative rule making, Harvard Law Review, Articles by Maurer Faculty.
-       J.Keefe, Eugene, 1939, Administrative rule making and the courts, Fordham law review, volume 8, Issue 3.
-       Luneburg, William D, 1991, Retroactivity and Administrative Rulemaking, Duke Law Journal.
-       Masto, Catherine Cortez, 2014, Administrative rule making, a procedural guide, , Attorney General Capitol Complex a Carson City, Nevada.
-       Sigma, Wolfgang Rusch, 2009, Administrative procedures in EU member states, Conference on public administration reform and European integration.