نقش و اثر امام خمینی (ره) در تکوین و تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق عمومی دانشکده حقوق دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشجوی دکتری حقوق عمومی دانشگاه امام صادق (ع)

چکیده

در پی پیروزی انقلاب اسلامی در 22 بهمن‌ماه 1357 یکی از راهبردها و راهکارهای اساسی امام خمینی (ره)، تأسیس نظام سیاسی و حقوقی نوین مبتنی بر تدوین قانون اساسی جدید بود. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به‌مثابه مهم‌ترین بنیاد حکمرانی بیش از آنکه برگرفته از نظریات هر حقوقدان یا نظریه‏پردازی باشد، برگرفته از آرا و نظرهای امام خمینی (ره) است. بر همین اساس کاوش در نحوه‌ تأثیرگذاری آرا و نظرهای امام خمینی (ره) در تکوین و شکل‌گیری قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران پرسش اصلی این تحقیق را رقم می‌زند که با روشی توصیفی- تحلیلی، تحلیل و بررسی می‌شود. نتایج بررسی‌های صورت‌گرفته نشان داد که هم فرایند شکلی تدوین قانون اساسی اعم از تهیه پیش‌نویس قانون اساسی، تشکیل مجلس بررسی نهایی قانون اساسی، تصویب نهایی و بازنگری در قانون اساسی و هم محتوا و مفاد و چارچوب نظام حکومتی اسلامی ترسیم‌شده در قانون اساسی تحت تأثیر نظرهای امام خمینی (ره) تکوین و تدوین یافته است. بر همین مبنا می‌توان گفت که برداشت و تفسیر درست و صحیح و اصیل از مفاد قانون اساسی، براساس آموزه‏های مبتنی بر مردم‏سالاری دینی، تفسیری است که دربردارنده نظرهای قطعی‌الابراز امام در خصوص مورد بوده و حداقل با نظرها و دیدگاه‏های تفصیلی و علمی ارائه‌شده توسط ایشان تعارضی نداشته باشد.

کلیدواژه‌ها


  1. فارسی

    1. ارسطا، محمدجواد (1389)،‌ مبانی تحلیلی نظام جمهوری اسلامی ایران،‌ قم: بوستان کتاب.
    2. اصلانی،‌ فیروز و نادر میرزاده کوهشاهی (1396)، امام خمینی (ره) و حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران،‌ تهران: دادگستر، چ اول.
    3. بهادری جهرمی، محمد (1394)، بایستههای تفسیر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بر مبنای مفهوم وکارکرد تفسیر در نظام حقوق اساسی، رساله دکتری دانشکده حقوق دانشگاه تهران (پردیس فارابی).
    4. خلیلی، محسن (1385)، «بایستگی پدیداری قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در دیدگاه امام خمینی (ره) پژوهشنامه متین، ش 1، 1377.
    5. خمینی موسوی،‌ سید روح‌الله (1385)، ولایت فقیه،‌ تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی،‌ چ سیزدهم.
    6. -----------  (1378)، صحیفه امام،‌ تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی،‌ چ اول،‌ ج 3، 4، 5، 6، 7، 8، 9، 20.
    7. راهنمای استفاده از صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی (1368)، تهران: اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، چ اول، ج 4.
    8. صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی (1364)، تهران: اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، چ اول، ج 1.
    9. صورت مشروح مذاکرات شورای بازنگری قانون اساسی (1380)، تهران: اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، ج 1-2.‌
    10. غمامی، سید محمدمهدی (1390)،‌ حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
    11. غنی‌یاری، محسن (1392)، روزشمار تاریخ معاصر ایران جمهوری اسلامی ایران، 22 بهمن تا 29 اسفند 1357، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، ج 1.
    12. قاضی، ابوالفضل (1388)، بایسته‌های حقوق اساسی،‌ تهران: میزان.
    13. کاتوزیان، ناصر (1387)، گامی به سوی عدالت، تهران: میزان، چ دوم، ج 1.
    14. منصوریان، مصطفی (1393)، گزارش پژوهشی دادرسی اساسی تطبیقی؛ فرایند تدوین و تصویب قانون اساسی، تهران: پژوهشکده شورای نگهبان،‌ شماره مسلسل 13930180.
    15. نیکونهاد، حامد (1394)،‌ شرح مبسوط قانون اساسی؛ شرح اصل پنجم قانون اساسی، تهران: پژوهشکده شورای نگهبان، شماره مسلسل 13940043.
    16. ورعی،‌ سید جواد (1385)، مبانی و مستندات قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، قم: دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری.
    17. هاشمی،‌ محمد (1379)،‌ حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران: اصول و مبانی کلی نظام، تهران: میزان،‌ چ نهم، ج 1.
    18.  ------------ (1386)،‌ حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران؛ حاکمیت و نهادهای سیاسی، تهران: میزان،‌ چ چهاردهم، ج 2.