وضعیت حقوقی غیر اهل کتاب از منظر اصل چهاردهم قانون اساسی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه میبد

2 دانشیار دانشگاه تهران

چکیده

اتباع غیرمسلمان جمهوری ‌اسلامی ‌ایران به اعتبار تدین یا عدم تدین به یکی از ادیان ابراهیمی، به اهل کتاب و غیر اهل کتاب تقسیم می‌شوند. فقها درباره‌ی‌ وضعیت حقوقی غیر اهل کتاب نظرات متفاوتی را ارائه نموده‌اند. با توجه به محتوای اسلامی قوانین جمهوری ‌اسلامی ‌ایران و مناقشاتی که مدت‌ها است درباره‌ی حقوق این دسته از غیرمسلمانان وجود دارد، بررسی علمی این موضوع، اهمیت ویژه‌ای دارد. مرتبط‌ترین اصل قانون اساسی به موضوع جایگاه حقوقی غیر اهل کتاب، اصل چهاردهم است که به نوعی نقشه‌ی راه نحوه‌ی تعامل حقوقی مسلمانان و حکومت جمهوری‌ اسلامی‌ ایران را با این دسته از غیرمسلمانان ترسیم نموده است. در تحقیق پیش رو با انتخاب نظر عدم حرابت غیر اهل کتاب به صرف مشرک بودن، تلاش شده تا با بررسی دقیق اصل چهاردهم، مصادیق حقوق انسانی غیر اهل کتاب و نحوه‌ی رفتار توأم با اخلاق ‌حسنه و قسط و عدل اسلامی با آنان تبیین شود. همچنین با نگاهی انتقادی به قسمت ذیل اصل چهاردهم وضعیت حقوقی آن دسته از غیر اهل کتابی که علیه اسلام و نظام جمهوری ‌اسلامی ‌ایران توطئه و اقدام می‌کنند، با اتکا به قوانین موجود و فتوای امام خمینی(ره) روشن و کیفیت برخورد توأم با قسط و عدل اسلامی با آنان نیز تبیین شده است.
 

کلیدواژه‌ها


  1. ابن منظور، محمد بن مکرم(1414ق)، لسان العرب، بیروت: دارصادر، ج7.

    جاوید، محمدجواد(1392)، «تبعیض مثبت در اسلام و حقوق اقلیت‌های دینی در حکومت اسلامی»، فصلنامه حکومت اسلامی، شماره‌ی 67، ص147.

    جعفری، محمدتقی(1390)، حقوق جهانی بشر، تهران: مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
    جعفری لنگرودی، محمد جعفر(1387)، ترمینولوژی حقوق، تهران: انتشارات گنج دانش.
    جوادی آملی، عبدالله(1393)، فلسفه حقوق بشر، قم: مرکز نشر اسراء.
    حاجی حیدر، حمید(1388)، «بررسی جامع مفهوم عدالت از دیدگاه اسلام»، دوفصلنامه معرفت سیاسی، شماره‌ی 7، ص19.
    خمینی، سید روح‌الله(1376)، شرح چهل حدیث، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
    خمینی، سید روح‌الله(1385)، صحیفه امام، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، ج18.
    سالارزایی، امیرحمزه(1390)، «مطالعه تطبیقی حقوق غیرمسلمانان اهل ذمه در قانون اساسی ایران و پاکستان»، فصلنامه مطالعات شبه قاره، شماره‌ی 8، ص30.
    صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسى نهائى قانون اساسى (1364)‏‏، تهران: اداره کل امور فرهنگى و روابط عمومى مجلس شوراى اسلامى.
    طوسی، محمد بن حسن (شیخ طوسی) (بی‌تا)، النهایه، بیروت: دارالکتب العربی، ج2.
    کرمى، جهانگیر(1375)، شوراى امنیت سازمان ملل متحد و مداخله بشردوستانه، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.
    کعبی، عباس(1395)، تحلیل مبانی نظام جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر اصول قانون اساسی، تهران: پژوهشکده‌ی شورای نگهبان، ج2.
    عمیدزنجانی، عباسعلی(1387)، کلیات حقوق اساسی جمهوری ‌اسلامی‌ ایران، تهران: انتشارات مجد.
    مصباح یزدی، محمدتقی(1383)، جنگ و جهاد در قرآن، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
    مطهری، مرتضی(1390)، تعلیم و تربیت در اسلام، تهران: انتشارات صدرا.
    مطهری، مرتضی(1389)، مجموعه آثار شهید مطهری، تهران: انتشارات صدرا، ج15 و 20 و 24.
    مکارم شیرازی، ناصر(1386)، پیام قرآن، قم: دارالکتب اسلامیه، ج4.
    مهرپور، حسین(1386)، حقوق بشر در اسناد بین‌المللی و موضع جمهوری اسلامی ایران، تهران: انتشارات اطلاعات.
    نجفی، محمدحسن(1410ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت: داراحیاء التراث العربی، ج21.
    هاشمی، سید محمد(1384)، حقوق بشر و آزادی‌های اساسی، تهران: انتشارات میزان.
    هاشمی، سید محمد(1388)، حقوق اساسی جمهوری ‌اسلامی‌ ایران، تهران: انتشارات میزان، ج1.

    منابع لاتین

    1. John Rawls (2001), The Law of Peoples, Massachusetts: Harvard University Press.
    2. Rebecca. M. M. Wallace (1997), International law, London: Sweet and Maxwell.